Przyszłość jest teraz. Ania Kuczyńska, dr Iga Węglińska, Maurycy Zylber, Anna Bąbol i inni o innowacjach, które mają miejsce w branży fashion i które nadchodzą

Konieczne dla przyszłości jest także zrozumienie, że bierzemy odpowiedzialność zarówno za wynaleziony materiał, jak i jego utylizację.

Kolejny problem to wyzwania etyczne. W tym temacie warto przytoczyć projekt z 2016 roku zatytułowany „Pure Human”. Jego autorka – Tina Gorjanc – twierdziła, że uszyła ubrania z ludzkiej skóry wykonanej w laboratorium na bazie DNA Alexandra McQueena. Skóra okazała się świńska, a projekt poruszał problem luk prawnych pozwalających na tego typu praktyki. Transgeneza już teraz jest wykorzystywana w skali przemysłowej. Obecnie są wykonywane niezwykle wytrzymałe przędze wyhodowane przez drożdże „karmione” fragmentem DNA pająka. Kurtkę z takiego materiału już kilka lat temu oferowała marka North Face. Wątpliwości etyczne wzbudzają materiały poszerzające możliwości ludzkiego ciała w profesjonalnym sporcie. Gdzie kończy się natura, a zaczyna doping? W przypadku materiałów zbierających dane biometryczne z naszych ciał pojawia się zaś jeszcze jeden problem – ochrona tych niezwykle wrażliwych informacji. Mimo wszystko z materiałami przyszłości wiążę spore nadzieje. Te w skali mikro: jako ubrania-protezy będą wspomagać nasze ciała, i te w skali makro: do pozaziemskiego życia!

[ Komunikat: kliknij tutaj prawym przyciskiem myszki, jeśli chcesz usunąć promowany tekst ]

Bella Hadid na oczach całego świata została ubrana w sukienkę ze sprayu

Moda zrównoważona

Ola Bąkowska – kiedyś projektantka, autorka pierwszego w Polsce bloga o etycznej modzie, dziś prowadzi projekty w fundacji Circle Economy. @olabakowska.sustainability

Po pandemii branża mody zanotowała wzrost dzięki tzw. endorphine shopping. Mimo kryzysu finansowego trend na zakupy dla poprawy nastroju wciąż mocno się trzyma, na czym zyskują marki, a znów traci środowisko. Główne zagrożenia dla planety to wysokie zużycie i zanieczyszczenie wody i powietrza oraz góra syntetycznych odpadów, które produkuje moda. Hodowla bawełny też robi dużo złego. Konwencjonalne monouprawy bawełny degradują glebę i zajmują miejsce, na którym można by uprawiać jedzenie. Odpady tekstylne, które wszyscy chcieliby tanio zrecyklingować, albo się do tego nie nadają, albo wymaga to inwestycji i rozwoju technologii. Mimo obecnej skali produkcji i masowo wdrażanej strategii odpowiedzialnego biznesu nie mamy dziś dostępu do wystarczającej ilości ekosurowców, by wyprodukować jakościowe ubrania dla wszystkich.

Paradoksalnie branżę mody mogłoby ocalić kilka bankructw. Byłby to znak, że już naprawdę pora na zmiany.

Koncerny modowe muszą też pracować nad nowym modelem biznesowym, gdzie marka to nieuchwytna wartość, rozpoznawalny znak, skojarzenie, a nie tylko rosnąca co kwartał sprzedaż. Stąd też na znaczeniu zyskują produkty niematerialne. NFT (Non-Fungible Token, czyli niezamienny token), metawersum to dla branży mody szansa na dotarcie do odbiorczyń i odbiorców i zbudowanie się na nowo w innym wymiarze. Wierzę, że kryzys i rosnąca świadomość zmian klimatycznych zmieniają nasze priorytety. Obciachem staje się rozrzutna konsumpcja i kupowanie rzeczy słabej jakości. Zwłaszcza gdy jest tyle alternatyw: można pożyczyć od znajomych coś za darmo, skorzystać z wypożyczalni ubrań na specjalną okazję, wymienić się, kupić coś droższego na raty. W siłę rosną platformy z modą z drugiej ręki, również tą luksusową (Vinted, Vestiaire Collective, The RealReal). Tyle że sprzedawanie i kupowanie odzieży używanej nie rozwiąże problemu, jedynie go od nas oddali. Obserwuję też, że w obliczu wyzwań środowiskowych niestety na dalszy plan schodzą prawa pracownicze. Łatwiej jest zamontować panele słoneczne w fabryce niż te same pieniądze przeznaczyć na pracowników. Zresztą obecny kryzys finansowy sprawił, że koncerny modowe, a także mniejsze firmy znów odłożyły na dalszy plan tematy odpowiedzialności za środowisko. Bo znów ważniejsze stały się wysokie ceny bawełny, transportu, prądu. Niestety.

W ostatnich latach projektanci znaleźli się w sytuacji, w której muszą dostosować swoje modele biznesowe do wymagań klientów nowej, cyfrowej ery. Od live streamów z pokazów po model „see now, buy now” [pozwalający kupować looki natychmiast po pokazie, w przeciwieństwie do tradycyjnego modelu z półrocznym opóźnieniem – przyp. red.], nawet najbardziej tradycyjne z domów mody odkrywają obszar e-commerce (sprzedaży przez internet). My, sprzedawcy online, jak Mytheresa, przez cały rok tworzymy z markami ekskluzywne, dostępne wyłącznie u nas kolekcje kapsułowe i odświeżamy ofertę, żeby nie tylko sprostać potrzebom klientów, ale nawet je wyprzedzić. Dzięki social mediom spora część już popularnych, a także wschodzących marek jest w stanie wziąć udział w głównych tygodniach mody bez względu na to, skąd prowadzą swoją działalność. Ich kanały społecznościowe to globalne platformy działające przez okrągły rok. My, kupcy, musimy się dostosować do nowych realiów. Tak samo projektanci: w mediach społecznościowych mogą odkryć, kim są ich odbiorcy, wejść z nimi interakcję i otrzymać natychmiastową opinię o swoim produkcie. Choć oczywiście statystyki, liczby lajków i followersów, a nawet wyniki sprzedaży są pomocne, nie są to zawsze najlepsze miary sukcesu produktu. Klienci wciąż lubią chodzić do butików stacjonarnych. Ten typ zakupów jest wręcz od czasów pandemii w trendzie wznoszącym.

Moda nie przetrwa ani bez online’u, ani bez sklepów stacjonarnych. Zakupy w tradycyjnym stylu nigdy nie znikną, ale podejrzewam, że ustąpią nieco zakupom online z powodu wygody i prędkości tych drugich.

Moda rozwija się rytmem dopasowanym do współczesnego świata, jego wymagań i oczekiwań. Równolegle funkcjonują slow fashion, moda digital i phygital (NFT). Twórcy coraz częściej zwracają się ku tradycyjnym technikom manualnym takim jak haft, szycie ręczne, wyplatanie, jubilerstwo itd. Równolegle rozwija się moda wirtualna istniejąca w grach i metawersum. Te przeciwległe trendy funkcjonują dwutorowo.

Rzemiosła przyszłości to dla mnie te związane z zanikającymi technikami manualnymi, do których pokornie wracamy, oraz te, które wymagają umiejętności projektowania komputerowego, programowania i kodowania – niezbędne do tworzenia mody wirtualnej.

Marki, które bacznie obserwują świat, powinny istnieć w tych różnych środowiskach równolegle. Cieszy mnie również fakt, że moda jest coraz bardziej uważna, reaguje na problemy planety i te związane z ludźmi – ich potrzebami estetycznymi, a także ekologicznymi. Moja marka jest kameralna, wysokiej jakości ubrania i akcesoria są produkowane w ograniczonych ilościach, w poszanowaniu dla środowiska i jego naturalnych zasobów. Produkcja odbywa się w Polsce, co znacznie ogranicza ślad węglowy. Ubrania są wykończone z dużą starannością, wykonane technikami manualnymi, użyte w kolekcjach materiały są naturalne, pochodzą z fabryk, które dbają o swoją produkcję i swoich pracowników. Niedługo marka Ania Kuczyńska będzie też dostępna w przestrzeni wirtualnej.

Ponad podziałami

Maurycy Zylber – Projektant, laureat konkursu Złota Nitka Łódź Young Fashion 2022, Pracuje dla marki Celine.@mavrycy

Moda zawsze funkcjonowała jako forma eskapizmu, ucieczki od rzeczywistości, i to według mnie się utrzyma. Teza, że w czasach kryzysu ludzie ubierają się skromniej, przestaje się sprawdzać. Społeczeństwa Zachodu dalej się bogacą, konsumpcja będzie więc nabierać na sile. Ogromny potencjał komercyjny ma teraz Azja. Azjaci wybierają te najdroższe, ikoniczne luksusowe obiekty. Widząc to, marki zatrudniają jako swoich ambasadorów gwiazdy K-pop. Moda jest też coraz bardziej egalitarna, a te zmiany dyktuje w dużej mierze pokolenie Z, które ceni sobie wolność, równy dostęp, brak szufladkowania i nie chce już tak gonić za trendami. Co będzie dalej? Może następne pokolenie będzie szukać większej konformizacji? Teraz trudno mówić o określonym przewodnim stylu, mamy mnóstwo mikrotrendów, które egzystują naraz obok siebie. Być może dojdzie do przesytu i konsumenci zatęsknią za bardziej czytelnymi i poustawianymi ramami.

W każdym razie mamy coraz większą płynność, ale tak jak moda damska przez wieki zapożyczała z męskiej, teraz mamy odwrotną sytuację. Na czerwonym dywanie w spódnicach pokazują się Brad Pitt i Robert Pattinson.

W tym sezonie na męskich wybiegach było sporo sukienek, m.in. u Louis Vuitton, Saint Laurent pokazał androgyniczną kolekcję. Nie zdziwiłbym się, gdyby za pięć lat to się upowszechniło. Myślę jednak, że tradycyjny podział na modę damską i męską się utrzyma. Tak jest łatwiej choćby ze względu na rozmiary, poza tym te dwa światy mogą współistnieć, przenikać się i reprezentować różne style. Teraz każdy projektant prezentuje swoją wersję męskości, jest ich wiele i wybór należy do konsumenta. Na przykład w Celine granice płci się zacierają, rzeczy z poprzedniego sezonu damskiego przenosimy na męski i odwrotnie, np. męskie koszule stają się potem sukienkami. Widać też zmiany w castingach modelek i modeli – są dużo bardziej zróżnicowane pod kątem etniczności, jest też coraz więcej osób transpłciowych i niebinarnych, natomiast typ sylwetki aż tak się nie zmienia. Niektóre marki zaczęły produkować większe rozmiary, ale raczej nie doczekamy czasów, gdy na wybiegach będą same modelki plus size. Będzie za to więcej naturalności i swobody w tym, jak wyglądamy. W latach 2000–2010 dominował perfekcyjny, dopieszczony look, teraz m.in. w domach Martine Rose, Laruicci, Bottega Veneta dominuje naturalność i swoboda. Modele i modelki nie są już też traktowani jak bezosobowe wieszaki. Marki chcą zatrudniać ludzi, z którymi konsumenci mogą się utożsamić, którzy będą budować ich wizerunek przez to, że są aktywistami i robią coś wartościowego.