Homoseksualność to naturalnie występująca u ludzi orientacja seksualna. Charakteryzuje się odczuwaniem pociągu fizycznego, a w niektórych przypadkach także romantycznej, do osób tej samej płci (biologicznej lub kulturowej).
Czym jest homoseksualizm?
Homoseksualizm*, nazywany też homoseksualnością, to orientacja seksualna naturalnie występująca u ludzi. Dotyczy osób odczuwających pociąg fizyczny do tej samej płci. Termin powstał z połączenia dwóch słów - greckiego homoios czyli „taki sam, równy” oraz łacińskiego sexualis czyli „płciowy”.
Orientacja seksualna to cecha wrodzona, na którą nie mamy wpływu. Naukowcy uważają, że jest determinowana poprzez złożone procesy genetyczne, środowiskowe i hormonalne. Według aktualnych badań ankietowych, homoseksualizm to orientacją występująca u około 4 procent światowej populacji.
Orientacja seksualna jest wrodzona i determinowana przez czynniki biologiczne, psychologiczne, rozwojowe i społeczne – takie jest stanowisko Światowego Towarzystwa Psychiatrycznego.
Co ciekawe, określenie „homoseksualizm” jest używane przede wszystkim w stosunku do ludzi, ale duża liczba zwierząt przejawia zachowania homoseksualne. Badacze zauważają je na przykład u szympansów, żyraf i bizonów.
Kim jest homoseksualista?
Najprościej mówiąc, homoseksualista to osoba, która odczuwa stały pociąg fizyczny do tej samej płci oraz może, ale nie musi wchodzić w związki oraz inne relacje romantyczne z osobami tej samej płci. Określenia najczęściej używane do opisywania osób homoseksualnych to:
- lesbijka, w przypadku homoseksualnych kobiet
- gej, w przypadku homoseksualnych mężczyzn
Osoby homoseksualne tworzą związki jednopłciowe, w aspektach psychologicznych równoważne relacjom heteroseksualnym. Według prowadzonych regularnie badań, najtrwalsze związki romantyczne są tworzone przez dwóch mężczyzn. Na drugim miejscu znalazły się związki dwupłciowe (na przykład heteroseksualne), a na trzecim związki jednopłciowe tworzone przez kobiety.
Zobacz także:
Istotnym aspektem homoseksualności jest poczucie przynależności społecznej oraz budowanie tożsamości jako mniejszość seksualna. Część homoseksualistów współtworzy społeczność LGBT (ang. Lesbian Gay Bisexual Transgender), czyli ruch celebrujący różnorodność, indywidualność oraz dumę związaną z ludzką seksualnością. Działania społeczności LGBT są odbierane jako swoista przeciwwaga do występujących powszechnie heteroseksizmu, homofobii, bifobii czy transfobii. Nie wszystkie osoby homoseksualne uważają się za część społeczności LGBT.
Homoseksualność a homoromantyczność
Jaka jest różnica między orientacją seksualną i romantyczną? O ile ta pierwsza mówi o tym, do kogo czujemy fizyczne pożądanie, ta druga skupia się na naszym pociągu emocjonalnym, czyli tym, w jakiej płci się zakochujemy i z jaką płcią chcemy tworzyć romantyczne relacje. Mimo tego, że u większości osób oba te czynniki się pokrywają, musimy pamiętać, że ta zasada nie dotyczy całego społeczeństwa.
Przykładowo, biseksualna kobieta, która odczuwa pociąg erotyczny zarówno do mężczyzn, kobiet i osób niebinarnych, może zakochiwać się i tworzyć relacje romantyczne tylko z kobietami. Wtedy jest osobą biseksualną i homoromantyczną.
Innym przykładem może być homoromantyczny mężczyzna, który jest aseksualny. Mimo tego, że nie czuje pociągu erotycznego w stosunku do żadnej z płci, odczuwa pociąg romantyczny do mężczyzn i chce wchodzić z nimi w związki.
Homoseksualizm - flaga i inne symbole
Najbardziej rozpoznawalnym symbolem homoseksualizmu jest tęczowa flaga z siedmioma poziomymi kolorowymi paskami (w oryginale flaga składała się z ośmiu kolorowych pasków, ze względu na brak dostępności materiału jeden z nich został później usunięty). Została zaprojektowana Gilberta Bakera z okazji Parady Równości odbywającej się w 1978 roku w San Francisco. Flaga miała reprezentować różnorodność gejów i lesbijek na całym świecie, a od tego czasu stała się głównym symbolem LGBT.
Warto wspomnieć, że istnieje kilkadziesiąt różnych flag dumy (ang. pride flag), które reprezentują różne społeczności lesbijskie i gejowskie. Zazwyczaj są one stworzone z poziomych, różnokolorowych pasów, jednak nie jest to regułą.
Innym ważnym znakiem homoseksualizmu są splecione symbole płci, odpowiadające symbolom astrologicznym planet Wenus i Mars:
- społeczność lesbijską reprezentują dwa splecione symbole Wenus - rzymskiej bogini piękna i miłości, która od czasów starożytnych jest symbolem kobiecości
- społeczność gejów reprezentują dwa splecione symbole Mara - rzymskiego boga wojny, który symbolizuje męskość
Homoseksualizm a inne orientacje seksualne
Homoseksualizm jest jedną z trzech orientacji tworzących kontinuum seksualne. Teoria, która powstała w pierwszej połowie XX wieku zakłada, że seksualność każdego człowieka znajduje się osi, gdzie skrajnymi punktami są heteroseksualizm i homoseksualizm. Pośrodku linii znajdziemy biseksualność, jako trzecią podstawową orientację. Naukowcy, którzy opracowali powyższą teorię zakładali, że w bardzo niewielu przypadkach jednostka charakteryzuje się stuprocentową homo, hetero lub biseksualnością. Większość osób miałaby znajdować się gdzieś „pomiędzy” i wykazywać zachowania charakterystyczne dla różnych rodzajów seksualności.
Musimy jednak pamiętać, że obecnie teoria kontinuum seksualnego jest uważana w środowisku naukowym za niedokładną i przestarzałą. Koncepcja wyklucza różnice między orientacjami seksualnymi i romantycznymi, pomija orientacje, które nie wpisują się w żadną z trzech powyższych kategorii (na przykład aseksualizm, panseksualizm), a także nie bierze pod uwagę wysokiej złożoności czynników, które determinują u ludzi pociąg erotyczny w stosunku do danej płci.
W nomenklaturze medycznej i psychologicznej, oprócz homoseksualizmu wyróżniamy orientacje takie jak:
Heteroseksualizm, nazywany też heteroseksualnością, to orientacja, w której odczuwamy pociąg fizyczny do osób przeciwnej płci. Jest to seksualność dominująca, z którą identyfikuje się około 80 procent populacji.
Biseksualizm, albo biseksualność, to orientacja, w której czujemy pociąg seksualny do osób dwóch lub większej liczby płci. Około 4 procent ludzi na świecie to biseksualiści.
Aseksualizm (inaczej aseksualność) to orientacja dotycząca osób, które nie odczuwają pociągu seksualnego do żadnej z płci. Jest to stan trwały, nie wynikający z choroby ani zaburzenia. Około 1 procent ludzi na świecie to osoby aseksualne.
Orientacją seksualną, o której warto wspomnieć jest też panseksualizm, nazywany inaczej omniseksualizmem. Dotyczy osób, które odczuwają pociąg seksualny niezależnie od płci lub tożsamości płciowej jednostki. Panseksualiści często nazywają się ludźmi „ślepymi na płeć” - zapewniają, że to nie ona, ani cechy z nią związane, determinują ich pociąg erotyczny i romantyczny w kierunku drugiej osoby. Panseksualność przez długi okres była uważana za jeden z rodzajów biseksualności. Obecnie jest coraz częściej nazywana piątą orientacją seksualną (po heteroseksualności, homoseksualności, biseksualności i aseksualności).
Homoseksualizm w Polsce i na świecie
Międzynarodowa agencja konsultingowa IPSOS przeprowadziła w 2021 roku badania ankietowe dotyczące występowania orientacji seksualnych. Były prowadzone w 27 krajach na wszystkich kontynentach. 3 procent badanych osób identyfikowała się jako homoseksualiści. Co ciekawe, wyniki badań znacznie różniły się między pokoleniami:
- wśród osób z Pokolenia Z 4 procent wskazało swoją orientację jako homoseksualność
- wśród Millenialsów z homoseksualnością identyfikowało się 3 procent badanych osób
- wśród Pokolenia X - 2 procent
- wśród Baby Boomersów tylko 1 procent badanych osób wskazał homoseksualność jako swoją orientację seksualną
W Polsce, około 5 procent społeczeństwa identyfikuje się jako osoby homoseksualne w badaniach ankietowych. Nie jest to jednak wynik miarodajny. Badacze zakładają, że z powodu dalszego występowania uprzedzeń do mniejszości seksualnych w naszym kraju, duża liczba osób nieheteronormatywnych nie ujawnia się ze swoją orientacją, z powodu strachu przed brakiem społecznej akceptacji.
Homoseksualizm w heteronormatywnych społeczeństwach
Czy znasz pojęcie heteronormatywności? To idea zakładająca, że heteroseksualizm jest „wyjściową” orientacją seksualną, a normy społeczne, prawne i kulturowe powinny być dostosowane pod osoby heteroseksualne i pełniące uznawane za tradycyjne role płciowe.
Niestety, kultura heteronormatywności dalej dotyczy sporego odsetka społeczeństwa. Obecnie, tylko w 33 krajach na całym świecie pary jednopłciowe mogą zawierać związki małżeńskie. W zdecydowanej większości krajów normy prawne i społeczne są napisane pod heteroseksualizm jako orientację „wyjściową”.
Kultura heteronormatywności odrzuca istnienie innych form seksualności, takich jak homoseksualizm, biseksualizm czy aseksualizm. Co więcej, może prowadzić do wykształcenia w ludziach cech takich jak heteroseksizm i homofobia. Osoby nieheteroseksualne, żyjące w heteronormatywnych społecznościach, często doświadczają strachu, stresu i cierpienia na skutek braku akceptacji, ostracyzmu a także przejawów wrogości i agresji od innych.
Heteroseksizm to przekonanie, że heteroseksualność jest jedyną słuszną orientacją seksualną, a osoby hetero są lepsze od osób o innych rodzajach seksualności. Heteroseksiści mogą uważać, że każdy człowiek na świecie powinien być heteroseksualny oraz odczuwać chęć wykluczenia osób nieheteroseksualnych z życia społecznego oraz polityki. Heteroseksiści mogą też oczekiwać specjalnych przywilejów prawnych, spychając osoby o innej seksualności na społeczny margines. Heteroseksizm często występuje razem z homofobią, ale może przejawiać się też samodzielnie.
Homofobia to odczuwanie niechęci, nienawiści lub lęku przed osobami homoseksualnymi. Może przejawiać się poprzez uprzedzenia, wiarę w stereotypy oraz odczuwanie pogardy, ale także prowadzić do przejawów psychicznej i fizycznej agresji wobec osób nieheteroseksualnych.
Istnienie heteroseksizmu i heterofobii sprawia, że duża liczba osób homoseksualnych czuje się zagrożona, zastraszana, dyskryminowana oraz nieakceptowana przez otoczenie. Niestety, życie w tego rodzaju środowisku może prowadzić do wykształcenia wśród osób homoseksualnych zaburzeń i chorób, takich jak depresja czy nerwica.
W skrajnych przypadkach osoby homoseksualne mogą odczuwać strach o swoje zdrowie i życie. Niestety zdarza się, że skrajna homofobia prowadzi do aktów fizycznej agresji w stosunku do osób nieheteroseksualnych.
Z bardzo wysokim poziomem homofobii możemy spotkać się w społeczeństwach wyznaniowych. Orientacja homoseksualna nie jest akceptowana przez większość światowych religii, a przede wszystkim ich ortodoksyjnych wyznawców. W niektórych państwach wyznaniowych zachowania homoseksualne są prawnie zabronione, a złamanie zakazu wiąże się z surowymi karami (w skrajnych przypadkach nawet karą śmierci lub więzieniem). Organizacje takie jak Amnesty International czy Komitet Praw Człowieka ONZ aktywnie potępiają penalizację kontaktów homoseksualnych i podkreślają, że brak akceptacji i dyskryminacja osób o orientacjach nieheteroseksualnych jest jawnym łamaniem praw człowieka.
W Polsce homoseksualizm nie jest prawnie zakazany, jednak może spotykać się z dyskryminacją i brakiem akceptacji, szczególnie na terenach wiejskich oraz w mniejszych miastach. Nasz kraj jest dalej w dużym stopniu heteronormatywny, co widać po regulacjach prawnych dotyczących formalizacji relacji romantycznych oraz zakładania rodziny. Na ten moment pary jednopłciowe nie mogą w Polsce wziąć ślubu, zarejestrować związku partnerskiego ani adoptować dzieci.
Homoseksualizm a walka z homofobią
Tak jak wcześniej wspomnieliśmy, orientacja homoseksualna może spotykać się z brakiem akceptacji wśród środowisk homofobicznych czy heteroseksistowskich. Na szczęście, na przestrzeni ostatnich lat w Polsce powstała duża liczba organizacji pozarządowych zajmujących się walką o równouprawnienie osób nieheteronormatywnych. Tego rodzaju inicjatywy mają na celu:
- promowanie inkluzywnych wzorców zachowań społecznych
- przeciwdziałanie dyskryminacji oraz przemocy w stosunku do osób nieheteroseksualnych i transpłciowych
- wprowadzanie systemowych rozwiązań edukacyjnych
- obronę praw człowieka
- wprowadzenie regulacji prawnych obejmujących związki osób nieheteroseksualnych
Jedną z najbardziej znanych organizacji jest Kampania Przeciw Homofobii (KPH), która od ponad dwudziestu lat buduje w naszym kraju ruch sojuszniczy na rzecz mniejszości orientacji seksualnych i tożsamości płciowych. KPH opisuje swoją wizję przyszłości jako:
Polska jest krajem, w którym prawa człowieka są respektowane, a każdy jest traktowany równo i sprawiedliwie, z poszanowaniem swojej orientacji seksualnej i tożsamości płciowej, bez względu na różnice społeczne, polityczne i religijne.
17 maja każdego roku obchodzimy Międzynarodowy Dzień Przeciw Homofobii, Transfobii i Bifobii, który ma na celu zwrócenie uwagi na dyskryminację, przemoc oraz ostracyzm społeczny doświadczany przez osoby nieheteronormatywne. W tym dniu organizowane są demonstracje, happeningi, koncerty, przedstawienia, wydarzenia sportowe, warsztaty, pokazy filmowe, imprezy muzyczne, a także rozmowy, debaty i konferencje skupione na tematyce inkluzywności, akceptacji mniejszości oraz poszanowaniu praw człowieka. Święto jest oficjalnie uznawane przez Parlament Europejski oraz obchodzone w 130 krajach na całym świecie, również tych, w których homoseksualizm jest dalej prawnie zabroniony.
Data święta nie jest przypadkowa – to właśnie 17 maja 1990 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) usunęła homoseksualizm z Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób.
*Homoseksualizm, czy inne tego typu -izmy, to nazewnictwo przestarzałe, dziś stosujemy raczej określenia z końcówką -ość, która nie ma budzi negatywnych skojarzeń, a zatem: heterosekualność, homoseksualność, biseksualność. Poza tym nawiązują do seksualności. Jednak ze względu na wymagania Google'a, chcąc, aby nasz artykuł dobrze się dla wypozycjonował i dotarł do was.
