Co to jest orientacja seksualna?
Orientacja seksualna jest definiowana jako trwały, seksualny pociąg do osób określonej płci. Przykładowo, możemy odczuwać pociąg seksualny tylko do osób wykazujących cechy tej samej lub przeciwnej płci, albo i do osób tej samej i przeciwnej płci. Świadomość naszej orientacji seksualnej wytwarza się poprzez różne fazy rozwoju tożsamości, które przeżywamy w okresie dorastania, dojrzewania i dorosłości.
Czym uwarunkowana jest orientacja seksualna? Mimo wielu badań prowadzonych na przestrzeni lat, naukowcom nie udało znaleźć się jednego czynnika, który sprawia, że rodzimy się z taką a nie inną seksualnością. Najczęściej badania wskazują na połączenie czynników genetycznych i rozwojowych. Światowe Towarzystwo Psychiatryczne mówi, że „Orientacja seksualna jest wrodzona i determinowana przez czynniki biologiczne, psychologiczne, rozwojowe i społeczne. Amerykańska Akademia Pediatryczna zaznacza: Nikt nie wie, co powoduje, że dana osoba jest homoseksualna, biseksualna lub heteroseksualna. Prawdopodobnie istnieje wiele czynników. Niektóre mogą być biologiczne. Inne mogą być psychologiczne. Przyczyny mogą się różnić u różnych osób. Faktem jest, że nie wybiera się bycia homoseksualistą, biseksualistą czy heteroseksualistą.
Pamiętajmy, że orientację seksualną określamy na podstawie tego, do jakiej płci dana osoba czuje pociąg seksualny. Jeśli ktoś był w relacji albo odbył stosunek z osobą do której nie czuje pociągu seksualnego, nie determinuje to jego orientacji. Czy można zmienić orientację seksualną? Nie, tak jak wcześniej wspomnieliśmy, jest to cecha wrodzona, która nie jest wynikiem wyboru. Nie jesteśmy w stanie jej zmienić.
Jakie są rodzaje orientacji seksualnej? Jak je od siebie odróżnić?
Orientacja seksualna – jakie są jej rodzaje?
W nomenklaturze medycznej obecnie wyróżniamy cztery podstawowe rodzaje orientacji seksualnej:
- heteroseksualność, czyli pociąg erotyczny skierowany do osób o przeciwnej płci
- biseksualność, czyli pociąg erotyczny skierowany do osób przeciwnej i tej samej płci
- homoseksualność, czyli pociąg erotyczny skierowany do osób tej samej płci
- aseksualność, czyli brak pociągu erotycznego skierowanego do osób przeciwnej lub tej samej płci
Musimy tutaj wspomnieć, że badania nad aseksualizmem są prowadzone od niedawna, i mimo tego, że większość naukowców przyjmuje go jako czwarty rodzaj seksualności, w pewnych środowiskach dalej trwa na ten temat dyskusja.
Nie zapominajmy też, że badania dotyczące rodzajów orientacji dalej aktywnie się toczą. Przykładowo, naukowcy prowadzą coraz częstsze dyskusje nad zagadnieniem panseksualizmu, który dotyczy coraz większej ilości osób nieheteronormatywnych.
Zobacz także:
Co ciekawe, w latach 40 XX wieku amerykański biolog Alfred Kinsey zapoczątkował teorię kontinuum seksualnego. Głosi ona, że orientacja seksualna człowieka znajduje się na osi, wyznaczonej pomiędzy stuprocentowym heteroseksualizmem a stuprocentowym homoseksualizmem. Na środku owej linii znajduje się biseksualizm. Według teorii zaproponowanej przez Kinseya bardzo rzadko mamy do czynienia z osobami w pełni homo lub heteroseksualnymi. Większość z nas miałaby znajdować się „gdzieś pomiędzy”, wykazując różny poziom preferencji w jedną lub drugą stronę. I tak, moglibyśmy wyróżnić osoby:
- w pełni heteroseksualne
- heteroseksualne, z lekką skłonnością do biseksualności
- biseksualne, z lekką skłonnością do heteroseksualności
- w pełni biseksualne
- biseksualne, z lekką skłonnością do homoseksualności
- homoseksualne, z lekką skłonnością do biseksualności
- w pełni homoseksualne
Mimo tego, że teoria kontinuum seksualnego była przedmiotem wielu badań, obecnie jest odrzucana przez wielu specjalistów i określana jako niedokładna oraz przestarzała. Głównym argumentem jest brak miejsca na osi dla innych orientacji (na przykład takich jak aseksualizm i panseksualizm). Naukowcy wspominają też o różnorodności czynników determinujących zainteresowanie ludzi daną płcią, a także rozróżnieniu między orientacją seksualną a orientacją romantyczną. Wszystkie te elementy sprawiają, że oś kontinuum seksualnego przestaje być miarodajnym narzędziem do prowadzenia badań i wyciągania wniosków na temat ludzkiej seksualności.
Orientacja seksualna – heteroseksualizm
Heteroseksualność (nazywana też heteroseksualizmem) to orientacja dotycząca osób, które odczuwają pociąg seksualny do przeciwnej płci (biologicznej lub kulturowej). Przykładowo, kobieta będzie w tym przypadku odczuwała pożądanie skierowane do mężczyzny, a mężczyzna - do kobiety. Heteroseksualizm nie jest jednak tym samym co heteroromantyzm. Zagadnienie rozwijamy w jednym z akapitów poniżej.
Heteroseksualizm jest najczęściej występującą orientacją seksualną na świecie. Według obecnych badań dotyczy ponad 90 procent społeczeństwa. Termin heteroseksualizm wywodzi się z języka greckiego i łaciny. Powstał przez połączenie dwóch słów: greckiego heteros, czyli inny oraz łacińskiego sexualis, czyli płciowy. Co ważne, określenie „heteroseksualny” odnosi się tylko do ludzi, jednak zachowania heteroseksualne możemy zaobserwować u większości ssaków oraz innych zwierząt.
Orientacja seksualna – homoseksualizm
Homoseksualność (inaczej homoseksualizm) to orientacja dotycząca osób, które odczuwają pociąg seksualny do tej samej płci (biologicznej lub kulturowej). Termin pochodzi z połączenia greckiego słowa homoios, czyli taki sam równy, oraz łacińskiego sexualis, czyli płciowy.
Według obecnych danych, homoseksualizm dotyczy około pięciu procent populacji. Musimy jednak pamiętać, że tego typu badania zwykle nie są miarodajne. Osoby homoseksualne przebywające w kulturach heteronormatywnych często spotykają się z brakiem społecznej akceptacji. Z tego powodu część z nich obawia się ujawnienia swojej tożsamości. Wielu naukowców uważa, że badania dotyczące procentowej zawartości homoseksualistów w społeczeństwach są dalej mocno zaniżone.
Orientacja seksualna – biseksualizm
Biseksualność (inaczej biseksualizm) to orientacja dotycząca osób, które odczuwają pociąg seksualny zarówno do przeciwnej, jak i tej samej płci. Biseksualiści mogą czerpać satysfakcję i spełnienie seksualne oraz odczuwać pożądanie do mężczyzn, kobiet i osób o innych płciach biologicznych oraz kulturowych. Termin pochodzi z połączenia greckiego słowa bi, czyli oboje, dwa, z łacińskim sexualis, czyli płciowy. Najbardziej rozpoznawalnym symbolem tej orientacji jest flaga dumy osób biseksualnych. Przedstawia dwa szerokie pasy, granatowy i różowy, złączone w środku cieńszym, w kolorze fioletowym.
Orientacja seksualna – aseksualizm
Aseksualizm (aseksualność) to orientacja dotycząca osób, które nie odczuwają pociągu seksualnego do żadnej z płci. Co ważne, ich brak pożądania nie wynika z choroby lub zaburzenia. Te osoby nie są po prostu zainteresowane odbywaniem stosunków erotycznych z innymi. Osoby aseksualne mogą zawiązywać szczęśliwe i satysfakcjonujące relacje romantyczne. Nie mają jednak potrzeby realizować się w nich w sposób seksualny. Aseksualizm dotyczy około jednego procenta populacji.
Orientacja seksualna – panseksualizm
W nomenklaturze medycznej dalej najczęściej wyróżnia się cztery „główne” orientacje seksualne, które opisaliśmy powyżej. Duży dostęp do badań, coraz większa ilość osób, które robią coming out (jeśli nie znasz jeszcze tego określenia, spójrz do akapitu poniżej), oraz rosnąca świadomość społeczeństwa sprawiają, że badania nad seksualnością nigdy nie były jeszcze aż tak szeroko rozwinięte. Mimo tego, że większość osób określa swoją seksualność jako hetero, homo czy bi, istnieją też inne rodzaje orientacji, które stosunkowo niedawno zaczęliśmy lepiej poznawać. Warto na pewno zwrócić uwagę na panseksualizm, który dotyczy coraz większej ilości ludzi.
Panseksualizm (nazywany też omniseksualizmem) dotyczy osób, które odczuwają pociąg seksualny do personalnych cech danej jednostki, niezależnie od jej płci lub tożsamości płciowej.
Terminem pozamedycznym, budzącym niekiedy pewne kontrowersje, jest także „panseksualność”, mająca w praktyce oznaczać brak rozgraniczeń w swoich dążeniach do binarnego podziału na kobietę i mężczyznę, obejmując tym samym również osoby transpłciowe, queer, niezadeklarowane, niepewne swej przynależności do układu norm psychospołecznych (np. gender fluid), wszystkie orientacje seksualne oraz tożsamości płciowe. Pogląd ten odnosi się w większym stopniu raczej do filozofii życia cechującej się dążeniem do unikania ostrych granic, większą elastycznością płciową oraz otwartością na doświadczenia niż do oficjalnego stanowiska WHO - możemy przeczytać w książce „Zdrowie LGBT. Przewodnik dla kadry medycznej” wydanej przez Kampanię Przeciw Homofobii.
Panseksualiści (osoby panseksualne) często określają się jako osoby „ślepe na płeć”, u których pożądanie erotyczne nie jest związane z cechami charakterystycznymi dla żadnej z płci. Mimo tego, że omniseksualizm jest często porównywany do biseksualizmu (według badań większość osób panseksualnych mieści się w biseksualnym przedziale kontinuum orientacji seksualnych), osoby o tej seksualności podkreślają, że te dwa terminy mocno się od siebie różnią. Panseksualizm zakłada, że miłość romantyczna i erotyczna nie ma płci, a społeczeństwo nie zamyka się na jej dwóch rodzajach, które zazwyczaj są wpisywane w metryki.
Orientacja seksualna a orientacja romantyczna
Tak jak wcześniej wspomnieliśmy, orientacja seksualna dotyczy naszego pociągu seksualnego. Mówi o tym, jakich osób pożądamy i z kim chcemy dokonywać stosunków seksualnych.
Orientacja romantyczna skupia się na naszych uczuciach romantycznych. Mówimy tutaj o naszej sferze emocjonalnej - osobach, w których się zakochujemy, z którymi chcemy stworzyć związek. Możemy być heteroromantyczni, biromantyczni czy homoromantyczni; możemy także być aromantyczni, czyli w ogóle nie odczuwać chęci tworzenia romantycznych relacji z innymi. Może wydawać nam się, że w większości przypadków oba te aspekty naszego życia się pokrywają. Po co w takim razie rozróżniać dwa rodzaje orientacji?
Używanie jednego określenie opisuje doświadczenia większość osób, ale nie wszystkich. To nie są tylko puste nazwy. Odnoszą się one do dużej części tożsamości ludzi - tego, kim są. Te nazwy pozwalają bardziej precyzyjnie nazwać i lepiej zrozumieć własne uczucia. To pierwszy krok do realizacji swoich potrzeb i znalezienia spełnienia - możemy przeczytać na stronie sexed.pl.
Jeśli na przestrzeni życia zakochujesz się w tych samych osobach, do których odczuwasz pociąg seksualny, najprawdopodobniej twoja orientacja seksualna odpowiada twojej orientacji romantycznej. Tak jest u większości osób, które na co dzień nie odczuwają potrzeby rozróżniania tych dwóch terminów.
Musimy jednak pamiętać, że nasze doświadczenia nie dotyczą całego społeczeństwa. U wielu osób orientacja seksualna nie pokrywa się z orientacją romantyczną. Przykładowo, niektórzy nie wiążą pociągu seksualnego z zakochiwaniem się - są to dla nich dwie odmienne sfery życia. Istnienie określeń takich jak heteroromantyczność/heteroseksualizm czy biromantyczność/biseksualizm pozwala im dokładniej nazwać swoje doświadczenia, a co za tym idzie, móc budować swoją tożsamość i poznawać samych siebie.
Orientacja seksualna a coming out
Czy słyszałaś kiedyś pojęcie coming out? To określenie dotyczące osób, które w pewnym momencie swojego dzielą się z otoczeniem swoją orientacją seksualną, tożsamością płciową lub poglądami dotyczącymi mniejszości społeczeństwa. Coming out jest nazywany potocznie „wyjściem z szafy” (ang. coming out of closet), a jego przebieg jest kwestią stuprocentowo indywidualną. Czasem jest aktem jednorazowym, a czasem procesem składającym się z wielu etapów.
Życie w heteronormatywnym społeczeństwie, w którym mniejszości często nie otrzymują wystarczającej przestrzeni lub akceptacji ze strony innych może sprawić, że dla wielu osób coming out jest długim, skomplikowanym i stresującym procesem. Na szczęście w naszym kraju powstaje coraz większa liczba organizacji, które pomagają osobom nieheteronormatywnym. Jedną z nich jest Kampania Przeciw Homofobii, która od wielu lat prowadzi działania społeczne mające na celu ułatwienie życia mniejszościom oraz walkę o równouprawnienie.
