Co to jest upcykling?
Upcykling to przede wszystkim dawanie rzeczom drugiego życia. Może to być zniszczony stół, podarta zasłona, dziurawy koszyk czy cokolwiek innego, co zwykle trafia od razu na śmietnik. Dzięki upcyklingowi takie przedmioty zyskują nie tylko nowe funkcje i wygląd, ale także wyższą wartość. Produkty powstałe w procesie upcyklingu są zwykle ładniejsze i droższe niż przedmioty, z których je stworzono.
Czym różni się recykling od upcyklingu?
Warto podkreślić, że upcykling to nie to samo, co recykling. Recykling obejmuje głównie materiały przemysłowe, takie jak plastik, papier, metal i szkło – i przetwarza je, aby wyprodukować z nich nowe produkty codziennego użytku. Z kolei upcykling nie niszczy materiału, z którego został wykonany przedmiot, ale zmienia jego formę, aby posłużył innym celom. Tę różnicę dobrze oddają poniższe przykłady:
- Recykling to np. przetwarzanie plastiku z butelek, aby powstały z nich polarowe bluzy. Po butelkach nie ma śladu, a same bluzy nie mają wyższej wartości ze względu na swoje pochodzenie.
- Upcykling to np. ręcznie szycie plecaków ze starych banerów reklamowych. Materiał nie został zniszczony, ale zyskał nową formę. Dalej widać wzory i teksturę, dzięki czemu plecaki są unikalne i warte więcej niż poduszki powietrzne czy „zwyczajne” plecaki.
Upcykling w Polsce jako hobby i sztuka
Pojęcie upcyklingu dotyczy nie tylko tworzenia rzeczy do sklepów. W jego spektrum znajdują się także domowe projekty typu DIY oraz dzieła artystów. Przyjrzyjmy się najpierw pierwszej opcji. Lubisz samodzielnie tworzyć przedmioty, jesteś kreatywna/y i kręci Cię styl życia zero waste? Zacznij praktykować domowy upcykling, czyli przerabianie przedmiotów, które wiele osób bez wahania by wyrzuciło. Nie chodzi oczywiście o gromadzenie na siłę. Sednem jest wykorzystanie tego, co już masz – zamiast odruchowego kupowania nowych przedmiotów. Oto kilka pomysłów na rozpoczęcie przygody w upcyklingiem:
- Torba na zakupy z koszulki
- Wieszaczki z łyżek
- Meble z palet
- Otwarta garderoba z drabiny
- Świeczki własnej roboty w filiżankach
- Taca na świece z lustra
- Doniczki na zioła z puszek
Domowy upcykling to jeden z wielu świetnych sposobów na ograniczenie zarówno odpadów, jak i zakupów. Bonusem jest przyjemność spędzenia czasu w samotnej koncentracji lub wręcz przeciwnie – na zabawie z rodziną czy znajomymi. Wszystko zależy, na co masz ochotę i w jaki sposób najlepiej wypoczywasz.
Upcykling ubrań – dobry trend
Przerabianie starych ubrań to aktualnie najpopularniejszy trend w ramach upcyklingu. Za jego sukcesem stoją media społecznościowe, przede wszystki Pinterest czy TikTok, gdzie instrukcje pokazujące, jak np. ze starej apaszki zrobić modny top, zyskują miliony wyświetleń. O ile użytkownicy nie kupują rzeczy specjalnie, aby je modyfikować, ale wykorzystują, to co już mają w szafie – takie filmiki są świetnym sposobem, aby przekonać się coraz więcej osób do upcyklingu ubrań, co w dużej skali może zrobić ekologiczną różnicę.
Pamiętaj, że za każdym razem, gdy przedłużasz życie swetra czy sukienki – robisz coś dobrego dla planety. Tym bardziej jeśli ograniczasz kupowanie „jednorazowych” ubrań w sieciówkach, które bardzo szybko się niszczą.
Upcykling ubrań nie tylko daje nowe życie rzeczom, które normalnie trafiłyby na wysypisko śmieci. Pomaga także w zmniejszaniu zużycia nowych materiałów oraz emisji dwutlenku węgla. Tym samym oszczędza zasoby naturalne oraz generuje minimalny ślad węglowy. Na dodatek rozwija kreatywność, uczy doceniać przedmioty, buduje świadomość ekologiczną oraz pomaga oszczędzać pieniądze.
Zobacz także:
Pomysły na upcykling ubrań
Chociaż prawie każdy element garderoby można poddać upcyklingowi, niektóre tkaniny są łatwiejsze w obróbce niż inne. Najbardziej wdzięcznymi ubraniami do przerabiania są te jeansowe i bawełniane. Nie martw się jednak, jeśli miałaś/eś na oku stary wełniany sweter lub wiskozową sukienkę. Przy odrobinie kreatywności z każdego ciucha można stworzyć coś nowego. Poniżej znajdziesz listę inspiracji.
- Pofarbuj – Nie podoba Ci się kolor lub wzór starej sukienki? A może na środku ma plamę, której nie można już doprać? Kup farbę do ubrań w ulubionym kolorze i daj kreacji drugą szansę. Kuszącą opcją dla osób lubiących kolory jest technika tie dye. Możesz też wypróbować naturalne metody i zabarwić tkaninę cebulą lub skórką awokado.
- Naszyj – Nie musisz mieć maszyny do szycia, aby poradzić sobie z większością dziur czy rozdarć. W przypadku wielu ubrań genialnie sprawdzą się naszywki, które nasze babcie nazywały po prostu łatami. Mnóstwo wzorów i kolorów kupisz za grosze w sklepach internetowych, a także w pasmanteriach.
- Zrób poszewkę – Masz w domu sporo ubrań, które są w kiepskiej formie, ale ich tkaniny nie powiedziały jeszcze ostatniego słowa? Zabaw się w ręczne uczycie patchworkowej poszewki na kołdrę lub poduszkę. Poszukaj tutorialu w sieci, zaplanuj sobie wolne popołudnie i ewentualnie zaproś osobę do towarzystwa.
- Zaceruj dziurę lub dodaj haft – Nie przekonał Cię pomysł z naszywkami? Pomyśl o cerowaniu lub hafcie! Wszystko, czego potrzebujesz to igła, nitka i odrobiona czasu, aby nauczyć się nowej rozrywki.
- Przytnij – Zmiana starych jeansów na szorty to znane, lubiane, ale niejedyne rozwiązanie z nożyczkami w roli głównej. Np. ze starej kurtki jeansowej możesz zrobić kamizelkę, a z koszulki – crop top.
- Zrób gumkę do włosów – Tkanina ze starej koszulki, sukienki czy spódnicy doskonale sprawdzi się do uszycia gumki do włosów. To wyjątkowo prosty i szybki projekt, dzięki któremu ocalisz ładny materiał.
- Zrób matę węchową lub zabawkę dla psa – Z bardziej zniszczonych ubrań również można zrobić pożytek. Po pierwsze polecamy wykonanie maty węchowej do ukrywania smaczków. Po drugie możesz uszyć prostą zabawkę czy szarpak. Wystarczy, że w środek np. koszulki włożysz inne zwinięte ubrania i zaszyjesz – tworząc w ten sposób prostą maskotkę.
- Wykorzystaj jako ściereczkę – W ostateczności każde ubranie możesz na kwadraty, aby używać jako ściereczki wielkokrotnego użytku.
Upcykling w Polsce – lista marek
Nie masz czasu lub po prostu ochoty na zabawę z nożyczkami, igłą, nicią czy klejem, a bardzo podoba Ci się idea upcyklingu? Najłatwiejszym sposobem, aby ją wspierać jest kupowanie od marek, które upcyklingują. A mamy ich w Polsce już całkiem sporą gromadkę. Oto kilka z nich, które na pewno warto sprawdzić. Poznaj marki, które promują upcykling w Polsce.
- Trashki – firma szyje między innymi torby, plecaki, nerki z plakatów, banerów, dętek czy poduszek powietrznych. Brzmi wspaniale, prawda?
- Żona Johna – marka założona przez Aleksandrę Rałowską, która z pasją szyje kolorowe ubrania, gumki do włosów oraz cudne opaski do włosów.
- Flea – kolejna malutka marka bogata w prawdziwe perełki ręcznie uszyte z materiałów vintage. W jej ofercie znajdziesz niepowtarzalne kwieciste sukienki, bufiaste bluzeczki czy przesłodkie komplety dla dzieci.
- Jackob Buczynski – marka autorska, która zyskała popularność za sprawą niezwykle wyrazistych patchworkowych lub bogato zdobionych kurtek z drugiego obiegu. Jego projekty można rozpoznać na ulicy z daleka.
