Jak nauczyć się grać w szachy? Rady i wskazówki dla początkujących

Szachy w ostatnim czasie przeżywają drugą młodość, przede wszystkim dzięki hitowej produkcji Netfliksa „Gambit królowej”, która wyszła w 2020 roku. Mimo tego, że gra nie należy do najprostszych, aktywnie uczy się jej coraz więcej osób. Według historyków, pierwszy prototyp szachów podchodził z Persji i został wymyślony w VI wieku naszej ery. Persowie zapożyczyli pomysł na grę od Hindusów, określili jednak swój własny zestaw zasad. Co ważne, już wtedy gra dotyczyła dwóch zawodników, którzy poruszali się na planszy stworzonej z 64 pól. Ten format jest wykorzystywany do dzisiaj. 

Jak nauczyć się gry w szachy? Najprościej będzie nam znaleźć osobę, która jest doświadczonym graczem i będzie chciała przeprowadzić nas krok po kroku przez początkowe partie. Coraz większa popularność szachów sprawia jednak, że zasady gry z łatwością możemy znaleźć w internecie lub aplikacji na telefon. Dużo osób decyduje się na naukę szachów online, wykorzystując jedną z dostępnych platform internetowych. 

Czy można samemu nauczyć się grać w szachy? Tak, samodzielna nauka gry w szachy jest możliwa. Najlepiej zacząć od dokładnego poznania budowy szachownicy, rodzaju oraz zakresu poruszania się pionków oraz podstawowych zasad gry. 

Jak nauczyć się grać w szachy? Poznaj zasady gry 

Jak rozpocząć przygodę z szachami? Najlepiej od poznania podstawowych zasad gry. Poniżej znajdziesz krótki przewodnik wraz z opisem planszy, figur i ich zasad poruszania. 

Szachownica 

Szachownica ma kształt kwadratu. Jest utworzona z 32 białych oraz 32 czarnych pól ułożonych naprzemiennie w osiem rzędów i osiem kolumn. Rzędy biegnące od jednego do drugiego szachisty są nazywane pionowymi. Rzędy ułożone pod kątem prostym w stosunku do nich są nazywane poziomymi. Za to rzędy tworzone przez pola tego samego koloru, które stykają się rogami, nazywane są przekątnymi. 

Podczas gry w szachy szachownica jest ułożona w taki sposób, aby prawe narożne pole każdego z zawodników było białe. 

Figury szachowe 

Szachy to gra stworzona dla dwóch zawodników. Każdy z nich zaczyna z zestawem 16 figur (każda w białym lub czarnym kolorze):

Zobacz także:

materiały prasowe

Edgar Degas - Trzeba wytańczyć życie. Fragment powieści „Oczy Mony” Thomasa Schlessera
Materiały Prasowe

Kryminalne intrygi i czarny humor w świecie show-biznesu: Odkryj najnowszą powieść Alka Rogozińskiego
  • 1 król,
  • 1 królowa,
  • 2 wieże,
  • 2 gońce, 
  • 2 skoczki, 
  • 8 pionów.

Każda z figur ma swoją wyjściową pozycję na szachownicy. W drugim rzędzie od gracza ustawiamy obok siebie 8 Pionów. W pierwszym rzędzie, od lewej do prawej stawiamy kolejno:

  • wieżę,
  • skoczka,
  • gońca,
  • królową,
  • króla,
  • gońca, 
  • skoczka, 
  • wieżę.

Białe figury zawsze wykonują pierwszy ruch, następnie poruszają się czarne. Każda figura, która została „zbita” przez przeciwnika, zostaje zdjęta z szachownicy, a zawodnik musi kontynuować grę bez niej. 

Jak poruszają się figury szachowe? 

Każda figura szachowa może poruszać się w określonym kierunku i o określoną liczbę pól: 

  1. Pion może poruszać się tylko do przodu i tylko o jedno pole, wykonuje bicie figury przeciwnika do przodu i po przekątnej. Wyjątkiem jest pierwszy ruch każdego z szachistów, kiedy pionek może zrobić krok o jedno lub dwa pola oraz wykonać tak zwane bicie w przelocie. 
  2. Wieża może poruszać się o dowolną liczbę pól w pionie oraz poziomie. Ma też możliwość wykonania roszady, czyli podwójnego ruchu razem z figurą króla, przy spełnieniu odpowiednich warunków. 
  3. Goniec porusza się tylko po przekątnej, ale o dowolną ilość pól. Każdy z szachistów rozpoczyna grę z dwoma gońcami. Jeden porusza się tylko po białych, a drugi tylko po czarnych polach. 
  4. Skoczek (koń) wykonuje ruch w kształcie litery „L” – porusza się w dowolnym kierunku dwa pola pionowo lub poziomo plus jedno pole prostopadle. Koń „nie widzi przeszkód” na swojej drodze. Może przeskakiwać zarówno sojuszników, jak i przeciwników. 
  5. Królowa (hetman) to najsilniejszy pionek na całej planszy. Może poruszać się w każdym kierunku (poziomo, pionowo i po przekątnej), o dowolną ilość pól. 
  6. Król to najcenniejsza, jednak nie najsilniejsza figura na szachownicy. Tak jak Królowa, może poruszać się w każdym kierunku (poziomo, pionowo i po przekątnej), jednak tylko o jedno pole. 

Grę możemy zakończyć na kilka sposobów:

  • doprowadzić do mata przeciwnika,
  • doprowadzić do sytuacji, w której przeciwnik się poddał,
  • doprowadzić do pata, czyli technicznego remisu szachowego.

Co oznaczają terminy „szach” i „mat”? 

Szach to sytuacja, w której król jednego z zawodników jest zagrożony, ale ten dalej jest w stanie go obronić. To swoiste ostrzeżenie dla szachisty, który musi w danym ruchu ochronić swoją najcenniejszą figurę. 

Mat to sytuacja, w której król jednego z graczy znalazł się w pozycji niemożliwej do obrony – w następnym ruchu zostałby zbity przez figurę przeciwnika. Mat kończy daną partię gry. 

Jak nauczyć się grać w szachy? Ćwicz, ćwicz i jeszcze raz ćwicz 

Jak nauczyć się dobrze grać w szachy? Nie obędzie się bez ćwiczeń. Nie wystarczy tutaj znajomość zakresu przemieszczania figur. Szachista musi wykazać się zdolnościami taktycznymi i strategicznymi, które zdobywa wraz z każdą kolejną (wygraną lub przegraną) partią. Rozwinięcie poziomu zaawansowania w grze w szachy wymaga ciągłej nauki, ćwiczeń oraz cierpliwości. Tylko wtedy jesteśmy w stanie uzyskać wystarczające doświadczenie, które pozwoli nam wygrywać partie z zaawansowanymi zawodnikami. 

Jak nauczyć się grać w szachy? Stosuj się do poniższych wskazówek!  

Wykonuj zadania szachowe 

W internecie oraz książkach poświęconych szachom znajdziemy wiele zadań i ćwiczeń, które pomagają nam poznawać najczęściej obierane strategie oraz uczyć się odpowiedniego reagowania na sytuacje, które mogą wydarzyć się na planszy. 

Na czym polegają zadania szachowe? Najczęściej gracz dostaje odpowiednią pozycję na szachownicy, dla której musi określić odpowiednią kombinację ruchów, doprowadzającą do zwycięstwa. 

Analizuj swoje rozgrywki 

Dokładna analiza przebiegu każdej partii szachów jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających rozwój szachistów. Powinniśmy skupiać się przede wszystkim na popełnionych podczas gry błędach. Po zakończonej rozgrywce możemy poszukać lepszych rozwiązań, które pomogą nam wyjść z ewentualnych tarapatów podczas kolejnych gier. 

Jeśli grasz w szachy online, raczej nie będziesz mieć problemu ze starannym przeanalizowaniem każdego ruchu dokonanego w danej rozgrywce. Większość stron internetowych oraz aplikacji umożliwiających szachistom grę przez Internet automatycznie zapisuje przebieg partii, do którego później można wrócić. 

Bierz udział w turniejach 

Zapisuj się na rozgrywki i turnieje nawet wtedy, kiedy nie czujesz się jeszcze zaawansowanych graczem. Rywalizacja i gra z innymi osobami jest jednym z lepszych sposobów zyskiwania doświadczenia. Uczy nas szybkiego reagowania pod presją czasu oraz stresu, może też sprawić, że poczujemy większą motywację do regularnych ćwiczeń. 

Jeśli nie udaje ci się często wygrywać, nie przejmuj się. Pamiętaj, że w procesie nauki gry w szachy porażka może być dla nas o wiele bardziej wartościowa niż wygrana. Poprzez powrót do rozgrywki i dokładną analizę błędów, które popełniliśmy, możemy skutecznie popracować nad unikaniem ich w przyszłych rozgrywkach. Ważna jest też obserwacja strategii oraz taktyki naszego przeciwnika–- dzięki temu jesteśmy w stanie poznać i dopracować nowe techniki gry.