Wkładka domaciczna – rodzaje
Wkładka domaciczna jest jednym z najpopularniejszych po tabletkach antykoncepcyjnych sposobów zapobiegania ciąży. Wkładkę domaciczną nazywa się również wkładką wewnątrzmaciczną (ang. Intra Uterine Device, IUD) albo potocznie spiralą. Jest to niewielki przyrząd w kształcie litery T albo S, wykonany z plastiku połączonego z miedzią, srebrem bądź platyną. Może również zawierać malutki zbiorniczek wypełniony hormonami, które będą stopniowo uwalniane do organizmu pacjentki.
Spirala została zaprojektowana jako metoda leczenia tyłozgięcia macicy, szybko okazała się jednak nieskuteczna w tej roli – umożliwiała wprawdzie korektę ułożenia samego narządu, ale nie przynosiła spodziewanej poprawy płodności. Z czasem zauważono natomiast jej spory potencjał antykoncepcyjny, zaczęto ją więc udoskonalać pod tym kątem.
Tabletka dzień po – jak działa, kiedy ją stosować, ile kosztuje oraz jakie są skutki uboczne? >>>
Obecnie występują dwa rodzaje wkładek: miedziana i hormonalna. Ten pierwszy typ produkuje się z obojętnego dla zdrowia tworzywa sztucznego oraz miedzi. Usuwa się ją po upływie przynajmniej pięciu lat (nie istnieją tu żadne ograniczenia co do dnia cyklu menstruacyjnego). Po usunięciu możliwe jest natychmiastowe zastosowanie kolejnego środka antykoncepcyjnego, bowiem w przypadku zdrowej kobiety nie istnieje potrzeba zachowania przerwy w użytkowaniu wkładki miedzianej.
Spirale hormonalne (inaczej hormonalne systemy terapeutyczne) łączą w sobie funkcję wkładki klasycznej z antykoncepcją hormonalną. Zalicza się je do najskuteczniejszych dostępnych form antykoncepcji. Przydatność tego rodzaju przyrządu ocenia się na okres od trzech do pięciu lat, w zależności od wielkości samej spirali oraz ilości uwalnianych za jej pomocą hormonów.
Jak działa wkładka domaciczna?
Działanie miedzianej wkładki domacicznej polega na wywołaniu swoistego stanu zapalnego w obrębie macicy, co wpływa na plemniki, komórki jajowe i śluzówkę, uniemożliwiając zapłodnienie. Wkładka nie posiada natomiast żadnego wpływu na czynność gonad i przebieg cyklu, nie hamuje zatem krwawień menstruacyjnych.
Wkładka hormonalna, dzięki obecności wspomnianego już wcześniej zbiorniczka, uwalnia lewonorgestrel, który zmienia gęstość śluzu i utrudnia plemnikom przemieszczanie się. Obecność hormonu wpływa też na strukturę błony śluzowej macicy, uniemożliwiając owulację. Stężenie owych hormonów jest na tyle niskie, że nie powoduje zaniku krwawienia miesiączkowego, ale często znacznie zmniejsza jego nasilenie.
Zobacz także:
Zapomniałam tabletki antykoncepcyjnej – co zrobić? Pytamy lekarza >>>
Wkładka domaciczna (spirala) – skuteczność
Kobiety rozważające założenie wkładki domacicznej są zainteresowane przede wszystkim jej skutecznością. Mierzy się ją za pomocą tak zwanego współczynnika Pearla, który pokazuje liczbę ciąż wśród kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji przez dwanaście miesięcy. Im wskaźnik Pearla jest niższy, tym wyższa skuteczność konkretnej metody antykoncepcji.
Mówiąc o wskaźniku Pearla, podaje się dwie wartości, dotyczące „typowego stosowania” (TS) oraz „idealnego stosowania” (IS). O typowym stosowaniu decyduje fakt nie zawsze prawidłowego (albo po prostu wybiórczego) używania danej metody antykoncepcyjnej. Idealne stosowanie oznacza zaś brak jakichkolwiek uchybień ludzkich.
Miedziana wkładka domaciczna posiada wskaźnik Pearla na poziomie od 1,2 (IS) do 3 (TS). Wkładkę hormonalną charakteryzuje skuteczność wyższa, bowiem wahająca się od 0,1 (IS) do 0,3 (TS).
Tak jak każda metoda ochrony przed niechcianą ciążą, wkładka domaciczna posiada swoje mocne i słabe strony. Wśród jej największych zalet użytkowniczki wymieniają szczególnie tę, że o wkładce – w przeciwieństwie do pigułek – nie trzeba codziennie pamiętać. Stanowi ona poza tym metodę całkowicie odwracalną, długoterminową i generalnie skuteczną. W przypadku spirali hormonalnej dodatkowa zaleta polega na zmniejszeniu obfitości krwawień menstruacyjnych.
Główny minus tego rozwiązania wiąże się natomiast z możliwością występowania zakażeń narządów miednicy mniejszej, a także – w przypadku spirali miedzianej – bardziej intensywnych krwawień i plamień międzymiesiączkowych. Niektóre pacjentki donoszą też o bólach w jamie brzusznej, takie objawy powinny jednak ustąpić po kilku tygodniach od założenia wkładki. Jeśli dzieje się inaczej, prawdopodobnie jej aplikacja przebiegła nieprawidłowo i konieczna będzie kolejna próba.
Do innych skutków ubocznych wkładek wewnątrzmacicznych można zaliczyć m.in.:
- stany depresyjne,
- nerwowość,
- spadek libido,
- trądzik,
- bóle głowy i pleców,
- bolesność piersi,
- przyrost masy ciała,
- skłonność do upławów,
- stany zapalne sromu lub pochwy.
Wśród kobiet planujących założenie spirali utarło się przekonanie, że jej aplikacja na kilka lat zwalnia pacjentkę od kontrolnych wizyt w gabinecie ginekologicznym. Takie przekonanie jest całkowicie błędne – do ginekologa należy chodzić nadal, bo nawet jeśli w tym okresie nie zajdziemy w ciążę, mogą nas dotknąć inne problemy zdrowotne. Także te związane z posiadaniem i użytkowaniem samej spirali.
Warto także podkreślić, że wkładka domaciczna nie stanowi ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Jak wygląda założenie wkładki domacicznej?
Wkładkę wewnątrzmaciczną zakłada lekarz ginekolog. Większość specjalistów jest zdania, że zabieg ten najlepiej wykonywać ostatniego dnia menstruacji, ze względu na łatwiejszą aplikację (kanał szyjki macicy bywa wówczas bardziej rozchylony). Po prawidłowym umieszczeniu wkładki lekarz przycina wystające z niej nitki, umożliwiające kontrolę ułożenia spirali, jak również jej późniejsze usunięcie.
Sama aplikacja wkładki powinna przebiegać praktycznie bezboleśnie. Wcześniej natomiast należy wykonać wszelkie niezbędne badania, aby zyskać pewność braku przeciwwskazań do stosowania takiej formy antykoncepcji. O jakich przeciwwskazaniach mowa? Wkładka wewnątrzmaciczna nie może być założona, jeśli pacjentka cierpi na ostry stan zapalny narządu rodnego albo na przewlekłe nawracające zapalenie przydatków.
Dyskwalifikujące do wykonania zabiegu są także schorzenia, które mogłyby ulec zaostrzeniu pod wpływem stanów zapalnych (zapalenie wsierdzia, choroba zastawek serca), jak również choroby obniżające odporność (AIDS, cukrzyca). Wreszcie, przeciwwskazanie stanowią zmiany w samej macicy, np. mięśniaki – ich obecność zmniejsza skuteczność wkładki, przyczynia się też do nasilania krwawień.
Wkładkę wewnątrzmaciczną poleca się zwłaszcza kobietom mającym już za sobą jeden bądź kilka porodów. Wersje hormonalne (szczególnie mniejsze systemy) są z powodzeniem stosowane także u nieródek. Co istotne, samo założenie spirali możemy sfinansować w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia – w naszej gestii będzie natomiast leżał zakup wybranej wkładki.
Spirala (wkładka) antykoncepcyjna – cena
Koszt wkładki domacicznej potrafi być bardzo zróżnicowany. Będzie on zależał zarówno od rodzaju spirali, jak i producenta. Najtańsze przyrządy tego typu kosztują ok. 80 zł, najdroższe – nawet 1000 i więcej.
Nie należy przy tym zapominać, że założenie wkładki wewnątrzmacicznej to metoda antykoncepcyjna na kilka lat. Wszelkie związane z nią koszty warto oceniać przez pryzmat długiego czasu jej użytkowania. Jeśli już zdecydujemy się na założenie spirali, lepiej wyłożyć na nią nieco więcej środków niż próbować „zaoszczędzić” – efekt może się bowiem okazać dokładnie odwrotny do zamierzonego.
Trudno zaprzeczyć: najskuteczniejszą ochronę przed niepożądaną ciążą zapewniają hormonalne systemy terapeutyczne. Producenci niejednokrotnie obiecują tu skuteczność bliską stuprocentowej. Z tego właśnie powodu owe wkładki bywają znacznie droższe niż ich niehormonalne odpowiedniki, co z kolei czyni je niedostępnymi dla części kobiet.
Trzeba przy tym zaznaczyć, że koszt spirali – nawet tej najdroższej – okazuje się porównywalny z kosztem doustnych środków antykoncepcyjnych nowej generacji. Jednorazowa cena samej wkładki oraz – ewentualnie – zabiegu wykonanego w prywatnym gabinecie nie powinna więc przesądzać o naszej ostatecznej decyzji.
