Coming out – co to?
Termin coming out jest skrótem wyrażenia coming out of closet, luźno tłumaczonego na „wyjście z szafy”. Określa sytuację lub proces, w którym dana osoba samodzielnie (tj. dobrowolnie i na własnych zasadach) ujawnia przed innymi swoją orientację seksualną czy tożsamość płciową. Coming out może dotyczyć ludzi w każdym wieku. Bo nie ma jednego konkretnego momentu, który jest dobry na to. Dla każdego to jest inny moment, do którego sam dojrzewa.
Pozornie „wyjście z szafy” może być odbierane jako jednorazowy akt, podczas którego osoba nieheteronormatywna informuje innych o przynależności do mniejszości seksualnej lub płciowej (społeczności LGBT+). Tak naprawdę jest to najczęściej proces trwający przez dłuższy czas, składający się z etapów takich jak:
- uświadomienie sobie własnej orientacji lub tożsamości płciowej,
- budowanie samoakceptacji ze świadomością własnej orientacji seksualnej czy tożsamości płciowej,
- ujawnienie przynależności do mniejszości seksualnej najbliższym, na przykład przyjaciołom i rodzinie,
- ujawnienie przynależności do mniejszości seksualnej w przestrzeni publicznej, na przykład w miejscu pracy, szkole czy na uczelni.
Są to tylko przykłady wydarzeń, które mogą wchodzić w proces coming outu. Co ważne, zdarzają się osoby, dla których „wyjście z szafy” jest jednorazowym aktem, jednak szacuje się, że najczęściej proces składa się z przynajmniej dwóch etapów.
Czy osoba nieheteronormatywna musi lub powinna zrobić coming out? Nie. Jest to kwestia w stu procentach indywidualna, a decyzja o wyjściu z szafy nie powinna zostać podjęta pod presją otoczenia albo z powodu społecznych uwarunkowań.
Coming outu w ogóle nie trzeba robić! Nikt nie ma obowiązku mówić o swojej orientacji, ani tożsamości. Każda osoba może opowiedzieć o tym innym ludziom, ale nie musi. Jest to Twoja informacja i sam_a możesz zdecydować komu i w jaki sposób o tym powiedzieć. Jeśli nie chcesz lub boisz się to mówić, to wcale nie musisz tego robić, ani w swojej szkole czy w pracy, ani nawet w rodzinie – pisze na temat coming outu Barbara Baran dla sexed.pl
Coming out a outing
Tak jak wcześniej wytłumaczyliśmy, coming out to określenie samodzielnego ujawnienia swojej orientacji, tożsamości, płci czy poglądów. Czym jest w takim razie outing i czemu nie powinniśmy mylić go z „wyjściem z szafy”?
Pojęcie outingu określa sytuację, w której ktoś ujawnia osobom trzecim informacje dotyczące orientacji, płci, tożsamości bez zgody, wiedzy albo nawet wbrew przyzwoleniu „zdemaskowanego/ej”. Outing jest zazwyczaj bardzo negatywnie odbieranym zachowaniem, większość osób zgadza się, że narusza prywatność i uderza w godność drugiego człowieka.
Często zdarza się, że outing dotyka osób publicznych, a ich prywatne informacje są udostępniane za pomocą środków masowego przekazu, takich jak telewizja czy media społecznościowe. Niestety, w heteronormatywnych i homofobicznych społeczeństwach może to wpłynąć bezpośrednio na rozwój kariery i poczucie bezpieczeństwa wyoutowanej osoby.
Zobacz także:
Coming out – co to. Modele etapów coming outu
Według znanej psycholożki klinicznej Vivienne Cass, proces coming outu składa się z sześciu głównych etapów rozwoju tożsamości osoby nieheteronormatywnej. Pierwszy model „wyjścia z szafy” został przez nią zaprezentowany już w 1979 roku. Teoria stworzona przez psycholożkę zakłada liniowość procesu – według niej każdy z etapów występuje kolejno po sobie, jednak zdarzają się wyjątki od reguły. Przykładowo, u niektórych osób kilka faz może przebiegać jednocześnie.
- Tożsamościowy nieład, pomieszanie tożsamości – etap, w którym zaczynamy poddawać w wątpliwość naszą orientację seksualną czy tożsamość płciową.
- Porównywanie tożsamości – etap, w którym wiemy już, kim jesteśmy, jednak odczuwamy brak przynależności.
- Tolerancja tożsamości – etap, w którym zaczynamy rozumieć, że nie jesteśmy jedynymi osobami, zaczynamy walczyć z brakiem poczucia przynależności.
- Akceptacja tożsamości – etap, w którym akceptujemy swoją nieheteronormatywność na głębokim, emocjonalnym poziomie.
- Duma z tożsamości – etap, w którym odczuwamy rozdźwięk między akceptacją własnej seksualności, a tym, jak jest odbierana przez otoczenie. Często zdarza się, że w tej fazie zaczynamy dzielić społeczeństwo na „my” i „oni”, co czasem skutkuje w odczuwaniu fobii w stosunku do osób heteronormatywnych. Traktujemy naszą nieheteronormatywność jako główny element tożsamości.
- Synteza tożsamości – w tym etapie przestajemy dzielić świat na osoby hetero- i nieheteronormatywne, skupiamy się na tym, które są wspierające, a które nie. Zaczynamy postrzegać rodzaj naszej seksualności czy płci jako część i jeden z elementów tożsamości, a nie jej główny budulec.
Amerykański psycholog Rob Eichberg wysnuł tezę, że proces coming outu można podzielić na trzy występujące po sobie fazy:
- Faza osobista: obejmuje uświadomienie przed samym/ą sobą swojej orientacji seksualnej i tożsamości płciowej oraz ich akceptację.
- Faza prywatna: obejmuje ujawnienie swojej nieheteronormatywności przed osobami bliskimi, na przykład rodziną i przyjaciółmi.
- Faza publiczna: obejmuje ujawnienie swojej nieheteronormatywności w przestrzeni publicznej, na przykład w miejscu pracy. U osób znanych może obejmować też publiczny coming out poprzez media masowego przekazu (na przykład telewizję czy social media).
Coming out – jak to zrobić i „wyjść z szafy”?
Na coming out nie ma jednej, sprawdzonej metody. Jest to kwestia mocno indywidualna, która zależy od twojego charakteru, otoczenia, sytuacji społecznej oraz wielu innych czynników. Istnieje jednak kilka rad, które mogą pomóc ci bezpiecznie przejść przez proces „wyjścia z szafy” bez względu na to, ile masz lat i kiedy odkryłeś swoją seksualność.
Nie przyspieszaj decyzji o coming oucie
Nie ulegaj namowom innych osób nieheteronormatywnych, przyjaciół, partnera czy partnerki. Zrób coming out wtedy, kiedy samodzielnie do tego dojrzejesz – pamiętaj, że nikt nie ma prawa podejmować tej decyzji za ciebie, ani jej próbować jej przyspieszyć.
Pamiętaj o odpowiednim miejscu i czasie
Coming out – jak powiedzieć najbliższym? Najlepiej w cztery oczy. Mimo że często łatwiej jest nam napisać smsa lub rozmawiać przez telefon, personalna konfrontacja i możliwość dalszej rozmowy pozwoli nam uniknąć ewentualnych nieporozumień i błędów w komunikacji.
Twój coming out może być zaplanowany lub spontaniczny, jednak zastanów się zanim przeprowadzisz go na imprezie urodzinowej brata czy ślubie siostry. Najlepiej zrób to na spokojnie, w domowym zaciszu lub podczas prywatnego spotkania z najbliższymi. Pamiętaj, że prawdopodobnie będziecie potrzebowali przestrzeni na rozmowę, bez dodatkowych rozpraszaczy, takich jak głośna muzyka czy zaczepki ze strony innych osób.
Poznaj doświadczenia innych osób należących do mniejszości
Poznanie doświadczeń innych osób nieheteronormatywnych może ułatwić ci przygotowania do samodzielnego ujawnienia swojej orientacji czy płci. Dodatkowo, w obecnych czasach bardzo łatwo będzie ci znaleźć internetowe wsparcie od osób, które same przechodziły przez ten proces. Poczucie tego, że nie jesteś w nim sam może skutecznie zdjąć z twoich pleców spory bagaż stresu i niepewności.
Coming outy znanych osób
Na przestrzeni ostatnich lat wiele osób publicznych dokonało „wyjścia z szafy” i podzieliło się informacjami na temat swojej orientacji, płci czy tożsamości. Do znanych osób w Polsce, które zrobiły publiczny coming out, należą między innymi:
- Robert Biedroń – polityk,
- Michał Piróg – tancerz, choreograf,
- Andrzej Piaseczny – piosenkarz,
- Maciej Zień – projektant mody,
- Marek Barbasiewicz – aktor,
- Joanna Balasz – aktorka,
- Greta Burzyńska – aktorka,
- Łukasz Jakóbiak – osobowość internetowa,
- Mariusz Szczygieł – reportażysta,
- Marcjanna Lelek – aktorka,
- Michał Kwiatkowski – piosenkarz,
- Jacek Poniedziałek – aktor,
- Katarzyna Adamik – reżyserka,
- Doda – piosenkarka,
- Anna Grodzka – polityczka,
- Paweł Tomaszewski – aktor,
- Qczaj – trener fitness,
- Tomasz Raczek – krytyk filmowy.
Do znanych osób za granicą, które publicznie „wyszły z szafy”, należą:
- Cara Delevingne – modelka,
- Kristen Stewart – aktorka,
- Halsey – piosenkarka,
- Lil Nas X – raper,
- Elliot Page – aktor,
- Caitlyn Jenner – celebrytka,
- Ellen DeGeneres – dziennikarka,
- Hunter Schafer – aktorka,
- Elton John – muzyk,
- Miley Cyrus – piosenkarka,
- Troye Sivan – piosenkarz,
- Ricky Martin – piosenkarz,
- Cynthia Nixon – aktorka,
- Sia – piosenkarka,
- Frank Ocean – muzyk,
- Sam Smith – muzyk.
Coming out - gdzie szukać pomocy?
Jeśli szukasz bazy wiedzy lub pomocy dla osób nieheteronormatywnych, skontaktuj się z jedną z poniżej wymienionych organizacji:
- Kampania Przeciw Homofobii: ogólnopolska organizacja wspierająca osoby należące do mniejszości seksualnych, https://kph.org.pl/
- Fundacja Trans-Fuzja: wsparcie dla osób transseksualnych i ich rodzin, https://www.transfuzja.org/
- Stowarzyszenie Miłość nie Wyklucza: fundacja zajmująca się promowaniem idei równości małżeńskiej bez względu na orientację seksualną, https://mnw.org.pl/
- Fabryka Równości (Łódź): wsparcie dla osób należących do mniejszości seksualnych oraz ich rodzin, https://rownasie.org/
- Grupa Stonewall (Poznań): wsparcie dla osób należących do mniejszości seksualnych oraz ich rodzin, https://grupa-stonewall.pl/
- Stowarzyszenie Lambda Warszawa: wsparcie dla osób należących do mniejszości seksualnych i ich rodzin, http://lambdawarszawa.org/
- Stowarzyszenie Tęczówka (Katowice): wsparcie dla osób należących do mniejszości seksualnych i ich rodzin, https://teczowka.org.pl/
- Stowarzyszenie Tolerado (Trójmiasto): wsparcie dla osób należących do mniejszości seksualnych i ich rodzin, https://tolerado.org/
- Pracownia Różnorodności, Równik (Toruń): stowarzyszenie na rzecz osób należących do mniejszości seksualnych, https://www.facebook.com/centrum.rownik?locale=pl_PL
- Fundacja Wiara i Tęcza: sieć nieformalnych grup chrześcijan należących do mniejszości seksualnych, https://www.wiaraitecza.pl/
Trzymamy kciuki za to, by świat się tak zmienił, by nie trzeba było wychodzić z żadnej szafy!
