Na samą myśl o rozmowie lub spotkaniu z rodzicami zaczynasz odczuwać negatywne emocje? Jak rozpoznać, czy masz z nimi toksyczną relację? Czy można odciąć się od rodziców, jeśli zauważamy u nich toksyczne zachowania? Jak zrobić to tak, aby nie sprawić im zawodu? Odpowiadamy na trudne pytania.

Toksyczni rodzice – cechy

Toksyczni rodzice wykazują szereg cech i zachowań, które negatywnie wpływają na stan psychiczny dziecka. Poniżej zamieszczamy kilka alarmujących sygnałów, przypisanych przez ekspertów do toksycznych rodziców.

  • Mają tendencję do tego, by nadmiernie kontrolować swoje dzieci.
  • Mogą wykorzystywać manipulację, aby osiągać swoje cele.
  • Mogą mieć trudności z wykazywaniem empatii wobec swoich dzieci. Nie są w stanie zrozumieć ich uczuć, potrzeb i perspektywy.
  • Mogą demonstrować negatywne wzorce zachowań – agresywna komunikacja, stosowanie przemocy wobec dziecka lub osób trzecich.
  • Mogą być niedostępni emocjonalnie i nie dawać swoim dzieciom odpowiedniego wsparcia emocjonalnego w trudnych sytuacjach. 
  • Mają tendencję do porównywania swoich dzieci z innymi osobami, często z rodzeństwem lub innymi dziećmi.
  • Wykazują niezdolność do przebaczenia swoim dzieciom za popełnione błędy.
  • Często stawiają przed swoimi dziećmi nadmierne wymagania, które są nierealne do zrealizowania.
  • Wykazują i demonstrują brak akceptacji swoich dzieci – starają się zmieniać je na siłę, zamiast kochać bezwarunkowo.

Jak rozpoznać, czy twoja relacja z rodzicami jest toksyczna?

Określenie „toksyczna relacja” nie ma sztywnych ram i schematów. Chodzi w nim przede wszystkim o to, czy czujesz się komfortowo podczas konfrontacji z członkami swojej rodziny. Czy rozmowy oraz spotkania z bliskimi kojarzą ci się pozytywnie, czy bardziej przyprawiają cię o ból głowy? Jak rozpoznać, czy twoi rodzice są wampirami energetycznymi? Zwracaj uwagę na te charakterystyczne, toksyczne zachowania rodziców:

  • dramatyzowanie i „robienie scen”,
  • używanie szantażu emocjonalnego,
  • ostra krytyka i porównywanie z innymi osobami,
  • obwinianie cię za sytuacje i niepowodzenia, które spotykają ich w życiu,
  • nadmierne kontrolowanie twojego życia i wścibstwo,
  • lekceważenie twoich potrzeb i emocji,
  • wzbudzanie winy i „granie” ofiary,
  • obrażanie się i „karanie milczeniem”
  • niezdolność do przyznania się do błędu i powiedzenia słowa przepraszam,
  • stawianie wobec ciebie zbyt wysokich i nierealistycznych wymagań,
  • naruszanie twoich emocjonalnych i fizycznych granic.

Jeśli zaznaczyłeś/łaś kilka punktów z powyższej listy, relacja, którą masz ze swoimi rodzicami, może być gorsza dla twojej równowagi psychicznej, niż ci się wydaje. Jeśli czujesz, że mimo udzielonych przez nas rad, nie jesteś w stanie odciąć emocjonalnej pępowiny, rozważ wizytę u wykwalifikowanego psychoterapeuty. Specjalista będzie wiedział, w jaki sposób (krok po kroku), poprowadzić cię w stronę zakończenia tej toksycznej relacji.

Czy można odciąć się od rodziców, jeśli zauważamy u nich toksyczne zachowania?

Podobno dzieciństwo kończy się wtedy, kiedy zaczynamy rozumieć, że nasi rodzice to nie święci, a nasze życie nie jest od nich uzależnione. Sama ta wiedza może być dla nas bardzo oczyszczająca, jednak często zdarza się, że mimo opuszczenia domu rodzinnego, czujemy się przytłoczeni relacją z ojcem lub matką. Czasami samo oczekiwanie na spotkanie, czy telefon wzbudza w nas niepokój lub strach, a wspomnienie rodziców w głowie wywołuje w nas negatywne emocje. Jeśli tego typu uczucia pojawiają się w nas przy każdej konfrontacji, możliwe, że powinniśmy pomyśleć o „odcięciu pępowiny". 

Niestety, o wiele łatwiej jest nam uświadomić sobie, że coś w relacji z rodzicami nie działa, niż podjąć kroki, aby ją rozluźnić. Najprawdopodobniej bierze się to z uczucia, że ojciec lub matka po prostu sobie bez nas nie poradzą. Skąd bierze się w nas poczucie odpowiedzialności za rodziców? Najczęściej jest ono spowodowane rzeczami, które słyszeliśmy w okresie dorastania, takimi jak:

  • obwinianie nas o niepowodzenia w życiu (na przykład: „kiedy się urodziłeś, musiałam zrezygnować z pracy”, „jak przyszłaś na świat, musieliśmy się przeprowadzić”),
  • zrzucanie na nas swoich frustracji („przez ciebie nie mogę wyjść na spotkanie”, „przez ciebie kłócę się z matką”),
  • zwierzanie się z nieprzepracowanych traum (takich jak niepowodzenia w związku z drugim rodzicem).

Niestety, tak jak wszystkie toksyczne zachowania, zazwyczaj otrzymują je w prezencie od swoich rodziców, czyli naszych dziadków. Jeśli twoi rodzice dorastali w podobnych warunkach, utrzymywanie tego typu relacji jest dla nich kompletnie naturalną koleją rzeczy, i może być im trudno zrozumieć, dlaczego po latach zaczynasz mieć z nią problem.

Zobacz także:

jak rozpalić namiętność w długoletnim związku

Jak rozpalić namiętność w długoletnim związku? 3 sposoby na przywrócenie dawnego ognia w relacji
Marianna Gierszewska zdobyła się na przejmujące wyznanie: „Wiele razy w życiu czułam się zagrożona" [Glamour Academy]

Marianna Gierszewska zdobyła się na przejmujące wyznanie: „Wiele razy w życiu czułam się zagrożona" [Glamour Academy]

Dlaczego warto się usamodzielnić/uwolnić od rodziców?

Pozbycie się emocjonalnej pępowiny, jest jedną z najważniejszych rzeczy dla twojego rozwoju. Nie jesteś w stanie czuć się ze sobą stuprocentowo dobrze, jeśli blokują cię frustrujące zobowiązania i wygórowane oczekiwania względem twojej osoby, które często nie pokrywają się z twoją wizją świata. Utrzymywanie w życiu relacji, które wysysają z ciebie energię, będzie miało bezpośredni wpływ na twoje zaangażowanie w karierę zawodową i związek z drugą osobą. Co więcej, trwanie w tego typu toksycznym schemacie, może przełożyć się na twoją relację z dziećmi, kiedy sam założysz rodzinę.

Jeśli dalej czujesz się winna/winny z powodu chęci usamodzielnienia się, pamiętaj, że:

  • nie jesteś swoimi rodzicami, nie odpowiadasz za ich traumy i nieprzepracowane emocje,
  • nie jesteś w stanie zmienić swoich rodziców, bez względu na to, jak mocno się postarasz,
  • twoi rodzice nie muszą się zmieniać, żebyś czuł się dobrze w życiu,
  • schowane urazy i gniew będą o sobie przypominać i utrudniać ci bycie szczęśliwym,
  • nie musisz lubić spotykać się i rozmawiać z rodzicami, aby dalej móc ich kochać i być do nich przywiązanym,
  • jeśli nie będziesz pracować nad zredukowaniem ilości sytuacji, które są dla ciebie frustrujące, o wiele trudniej będzie ci osiągnąć równowagę emocjonalną we wszystkich dziedzinach twojego życia,
  • jeśli zostaniesz w toksycznej relacji emocjonalnej, nie będziesz w stanie wyjść ze schematu, który dziadkowie przekazali twoim rodzicom, i w konsekwencji możesz skrzywić w ten sam sposób swoje potomstwo.

Jak odciąć się od rodziców?

W niektórych przypadkach jedyną słuszną opcją jest całkowite zerwanie kontaktu z rodzicami. Dzieje się tak szczególnie w sytuacjach, w których wypracowanie emocjonalnych granic nie zadziałało albo w relacji pojawia się psychiczna lub fizyczna przemoc. 

Niestety, zerwanie kontaktu nie będzie proste i może wiązać się z uczuciem silnego smutku oraz zaburzonym poczuciem bezpieczeństwa. Pamiętaj, że nawet w momentach największego załamania, nie jesteś sam. Problem toksycznej relacji z rodziną dotyczy ogromnej ilości osób, opisy podobnych sytuacji możesz znaleźć na specjalistycznych forach o tym temacie. Jeśli masz taką możliwość, poinformuj swojego przyjaciela lub partnera o tym, że możesz przechodzić teraz przez trudny okres i będziesz potrzebować wsparcia. Nie bój się wizyty u psychoterapeuty, który pomoże ci zrozumieć wszystkie kłębiące się w tobie emocje.

Pamiętaj, że odcięcie się od rodziców nie zawsze musi stanowić całkowite zerwanie z nimi kontaktu. Najczęściej pomaga wypracowanie w sobie świadomości, że ich zachowania nie muszą wywierać na tobie kompletnie żadnego wpływu. Spróbuj zdystansować się emocjonalnie do słów słyszanych od swoich bliskich, zawsze je racjonalizuj i dokładnie przemyśl, zanim weźmiesz je sobie do serca. Nie zapominaj, że negatywne emocje, które twoi rodzice kierują w twoją stronę, wynikają z ich problemów, a nie twoich. Naucz się stawiać granice w kwestii ilości odwiedzin i telefonów. Spróbuj być asertywnym, jeśli nie masz ochoty na rozmowę, lub idzie ona w kierunku, który ci się nie podoba. Odcinanie pępowiny to żmudny i długotrwały proces, jednak jest on niezbędny, jeśli chcesz dążyć do utrzymywania w swoim życiu tylko zdrowych relacji.

Sposoby, by odciąć się do toksycznych rodziców:

  1. Wyznacz granice – określ, jakie zachowania i interakcje są dla ciebie akceptowalne, a jakie nie. Postaw granice i konsekwentnie je egzekwuj. Nie pozwól na ich naruszanie.
  2. Przyjmij zdrowy dystans – naucz się odcinać emocjonalnie od toksycznych zachowań rodziców.
  3. Poszukaj wsparcia u osób spoza rodziny – mogą pomóc ci przyjaciele, partner życiowy, terapeuta czy bezpłate grupy wsparcia.
  4. Rozwijaj swoją niezależność – zarówno emocjonalną, jak i finansową.
  5. Przepracuj trudne emocje – najlepiej skorzystaj z profesjonalnej terapii.
  6. Ogranicz kontakt – jeśli potrzebujesz, ustal jasne zasady dotyczące częstotliwości kontaktu.
  7. Pamiętaj o sobie – twoje zdrowie i dobrostan są najważniejsze. 

Czy odcięcie się od rodziców sprawi im zawód?

To, w jaki sposób twoi rodzice zareagują na stawianie granic, zależy przede wszystkim od ich charakteru, jednak zazwyczaj pogodzenie się z taką koleją rzeczy nie przychodzi im zbyt łatwo. W początkowym okresie toksyczne zachowania mogą zdarzać się jeszcze częściej: rodzice będą próbowali wymusić na tobie utrzymanie kontaktu na ich warunkach, metodami, które są im znane, i które wcześniej stosowali. Często jednak zdarza się, że odcięcie pępowiny przez dziecko zachęca ich do głębszego dialogu wewnętrznego i dostrzeżenia swoich błędów, co daje im pole do pracy nad swoim charakterem.

Pamiętaj, że nawet jeśli próba „rozwodu” z rodzicami będzie dla nich bardzo bolesna i sprawi im zawód, nie powinno to wzbudzać w tobie wątpliwości względem planu. Jeśli postanowisz tkwić w toksycznej i frustrującej relacji z innymi osobami, o wiele trudniej będzie ci znaleźć przestrzeń do pracy nad sobą i wytworzenia równowagi emocjonalnej. Reakcja twoich rodziców jest tylko i wyłącznie ich sprawą, w żadnym wypadku nie powinieneś się za nią obwiniać.