Czym jest przemoc psychiczna?

Przemoc psychiczna jest formą agresji, która jest trudna do zauważenia z zewnątrz, ale może być równie szkodliwa i destrukcyjna, jak przemoc fizyczna. Polega ona na wykorzystywaniu emocji partnera w celu uzyskania kontroli i dominacji nad nim. Może pozostawić trwałe obrażenia w psychice.

W przypadku przemocy psychicznej, kontrola opiera się na manipulacji, szantażu emocjonalnym, izolacji społecznej, groźbach, krytykowaniu i deprecjonowaniu ofiary. Powoduje trwałe obrażenia, takie jak obniżone poczucie własnej wartości, depresja, lęki. Skutki te mogą być długotrwałe i trudne do wyleczenia. Rozumienie, identyfikowanie i przeciwdziałanie przemocy psychicznej w związkach, jest poważnym problemem w dzisiejszych czasach.

Przemoc psychiczna ma miejsce w wielu związkach i odbywa się za tzw. zamkniętymi drzwiami. Jest trudniejsza do rozpoznania od przemocy fizycznej, ponieważ nie pozostawia widocznych obrażeń na ciele ofiary. 

Przemoc w związku - gdzie szukać pomocy?

Jeżeli ktoś zagraża twojemu życiu lub zdrowiu, dzwoń na policję. Jeżeli doświadczasz przemocy domowej, dzwoń na niebieską linię. To Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, gdzie wykwalifikowani konsultanci będą mogli udzielić ci niezbędnego wsparcia i konkretnej pomocy.

Gdzie możesz się zgłosić, jeżeli jesteś ofiarą przemocy domowej? Oto pomocne numery:

  • 800 120 226 – Policyjny Telefon Zaufania ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie, czynny od poniedziałku do piątku w godz. 9:30 – 15:30.
  • 800 120 002 – Niebieska Linia – ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie, dostępny w godzinach 12:00 – 18:00.
  • 22 845 12 12 – Poradnia ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie Ośrodka Interwencji Kryzysowej, czynna w godzinach 08:00 – 20:00.
  • 800 120 148 – Policyjna linia specjalna „Zatrzymać Przemoc”, czynna przez całą dobę.

Pamiętaj, że jeśli jesteś ofiarą przemocy w związku nie jesteś sama. Nie bój się prosić o pomoc najbliższych i wykwalifikowanych specjalistów.

Skutki przemocy psychicznej w związku

Oto skutki stosowania przemocy psychicznej przez partnera:

Zobacz także:

5 znaków, że twój partner ma destrukcyjny wpływ

5 znaków, że twój partner ma destrukcyjny wpływ na twoją psychikę. Z takiego związku trzeba uciekać
łóżkowy rozwód

Łóżkowy rozwód bez tajemnic. Jak wpływa na związek? Poprawa jakości snu to tylko jedna z wielu korzyści

Zły stan emocjonalny

Ciągłe wywieranie presji psychicznej, obrażanie i zastraszanie przez sprawcę przemocy, mogą prowadzić do chronicznego stresu u ofiary. Stały strach i niepewność co do reakcji partnera, skutkują lękami, nawracającą depresją i pogorszeniem ogólnego samopoczucia oraz samooceny.

Izolacja społeczna

Sprawcy przemocy psychicznej często izolują ofiary od bliskich im osób, ograniczając dostęp do wsparcia społecznego. Ofiara może czuć się odcięta od przyjaciół i rodziny, co sprawia, że jest bardziej zależna od agresora, a w dłuższej perspektywie utrudnia jej to wyjście z toksycznego związku.

Obniżone poczucie własnej wartości

Ciągłe krytykowanie i deprecjonowanie ze strony partnera może doprowadzić do poczucia, że ofiara jest bezwartościowa. To wyjątkowo destrukcyjne dla psychiki. Skutkuje brakiem pewności siebie oraz trudnościami w podejmowaniu własnych decyzji.

Problemy zdrowotne

Długotrwały stres związany z przemocą psychiczną, może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych: bezsenność, nerwowe napady, ataki paniki, bóle głowy czy problemy z układem trawiennym.

Utrata zaufania

Po doświadczeniu przemocy psychicznej ofiara może unikać nowych relacji i mieć problemy z ufnością. W takim przypadku zaufanie nowemu partnerowi, bądź partnerce może być wyzwaniem, ponieważ wspomnienia z poprzedniego toksycznego związku cały czas pozostają żywe w ciele ofiary.

Agresja i autodestrukcyjne zachowania

Przemoc psychiczna może prowadzić do narastającej frustracji i złości u ofiary. Niektórzy ludzie zaczynają odpowiadać agresją lub wybierają autodestrukcyjne mechanizmy radzenia sobie z traumą, takie jak nadużywanie alkoholu lub narkotyków, które przynoszą odwrotny skutek od zamierzonego.

Trudności w codziennym funkcjonowaniu

Odczuwanie ciągłego napięcia, w związku z byciem ofiarą przemocy psychicznej, może wpłynąć na efektywność i zdolność do normalnego funkcjonowania w pracy, szkole lub innych obszarach życia. Wykonywanie codziennych obowiązków staje się trudniejsze, co może prowadzić do utraty pracy lub gorszych wyników w szkole.

Długotrwałe traumy

Przemoc psychiczna pozostawia trwałe ślady w psychice ofiary, często prowadząc do długotrwałych traum. Osoba dotknięta tym bolesnym doświadczeniem może potrzebować terapeutycznego wsparcia i leczenia, aby poradzić sobie z traumatycznymi wspomnieniami.

Przenoszenie toksycznych wzorców zachowań na przyszłe związki

Ofiary przemocy psychicznej mają trudności w nawiązywaniu zdrowych związków w przyszłości. Dzieje się tak, ponieważ powtarzają destrukcyjne wzorce zachowań z toksycznej relacji, które przekształcają się w cykl przemocy. 

Potencjalne zagrożenie życia

Przemoc psychiczna może w pewnym momencie eskalować do przemocy fizycznej lub groźb śmierci. Dlatego też ważne jest, aby ofiara uzyskała wsparcie i zabezpieczenie przed dalszym nasilaniem przemocy ze strony sprawcy.

Co zalicza się do przemocy psychicznej?

Przemoc psychiczna może przybierać wiele form, obejmuje różnorodne zachowania i działań, takie jak:

  • Izolacja - osoba stosująca przemoc może izolować partnera od rodziny i przyjaciół, ograniczając dostęp do wsparcia społecznego.
  • Manipulacja emocjami - ofiara może być manipulowana tak, aby czuła się winna lub bezwartościowa. Manipulacja emocjonalna może obejmować groźby, wyśmiewanie, wymuszanie poczucia winy, czy szantaż emocjonalny.
  • Kontrola - osoba stosująca przemoc często usiłuje kontrolować każdy aspekt życia partnera, włącznie z finansami, pracą czy życiem towarzyskim.
  • Obrażanie - wyzywanie, poniżanie, używanie obraźliwych epitetów czy publiczne upokarzanie partnera.
  • Gaslingthning (zmienianie rzeczywistości) - osoba stosująca przemoc może fałszować fakty, relatywizować wydarzenia lub wyolbrzymiać błędy partnera, co wprowadza zamęt w myśleniu ofiary i utrudnia jej rozpoznanie prawdy.
  • Zaniedbywanie emocjonalne - partner nie okazuje żadnej uwagi, troski ani wsparcia wobec potrzeb emocjonalnych ofiary.
  • Przemoc cyfrowa - kontrola nad urządzeniami i kontami internetowymi partnera, groźby lub nękanie online.
  • Stalking - osoba stosująca przemoc może kontrolować ruchy i działania partnera, śledząc go, podsłuchując lub monitorując jego aktywności.

Rozpoznawanie różnych aspektów przemocy psychicznej, jest kluczowe dla zapewnienia ofiarom odpowiedniego systemu wsparcia i pomocy. Ważne jest, aby edukować społeczeństwo na temat przemocy psychicznej i dążyć do eliminacji tego negatywnego zjawiska w związkach i w społeczeństwie.

Jak rozpoznać przemoc psychiczną w związku?

Rozpoznanie przemocy psychicznej w związku może być trudne, ponieważ często ofiary nie zdają sobie sprawy z tego, że są wykorzystywane. Oto 4 sygnały, które mogą wskazywać na to, że w związku występuje przemoc psychiczna:

  1. Ciągłe krytykowanie i wyśmiewanie - partner regularnie krytykuje i wyśmiewa cię, mogą to być symptomy przemocy psychicznej.
  2. Poczucie winy i niskie poczucie własnej wartości - czujesz się ciągle winna lub bezwartościowa w związku, może to być skutek manipulacji emocjonalnej.
  3. Izolacja społeczna - partner ogranicza twój kontakt z rodziną i przyjaciółmi, może to być próba izolacji, co jest jednym ze znaków przemocy psychicznej.
  4. Kontrola nad życiem codziennym - jeśli partner kontroluje twoje decyzje, np. finanse, pracę czy wybory życiowe, jest to forma przemocy.

Jak zachowuje się ofiara przemocy psychicznej?

Osoba będąca ofiarą przemocy psychicznej może przejawiać różne zachowania i odczuwać różne emocje w zależności od swojej sytuacji i osobistego doświadczenia. Wybraliśmy niektóre z typowych zachowań i reakcji u ofiary przemocy psychicznej, aby ułatwić rozpoznanie, czy ktoś z waszych bliskich jest ofiarą przemocy psychicznej w związku.

Zmienia swoje zachowanie

Ofiara przemocy psychicznej często żyje w stałym stresie i lęku, nie wiedząc, jak partner zareaguje na różne sytuacje. Może być niepewna, co do swojego bezpieczeństwa i przyszłości. Może zmieniać swoje zachowanie, aby unikać konfliktów lub reakcji partnera. Może stać się bardziej uległa lub izolować się. 

Przechodzi kryzys tożsamości

Przemoc psychiczna może wpłynąć na tożsamość ofiary, prowadząc do utraty poczucia siebie, jako osoby niezależnej i silnej. Ofiary przemocy psychicznej często cierpią na stany emocjonalne, takie jak depresja, lęki, napady paniki, bezsenność. Przemoc psychiczna często prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości i samooceny. Ofiara może wierzyć, że zasługuje na złe traktowanie. Przemoc psychiczna może sprawić, że ofiara zostaje odseparowana od rodziny i przyjaciół przez sprawcę. Czuje się osamotniona i może tracić wsparcie społeczne.

Ma nadzieję na zmianę zachowania partnera

Ofiary przemocy psychicznej mogą być wewnętrznie rozdarte między chęcią opuszczenia toksycznego związku, a lękiem przed konsekwencjami takiej decyzji. Mogą próbować zmienić swoje zachowanie w nadziei, że partner przestanie stosować przemoc.

Wstydzi się, że jest ofiarą

Wielu ofiarom przemocy psychicznej może być trudno mówić o swojej sytuacji, z obawy przed osądem społecznym lub poczuciem winy za to, że znalazły się w takiej relacji.

Przemoc psychiczna - przykłady

W sytuacjach przemocy psychicznej partner może używać różnych manipulacyjnych i kontrolujących zachowań oraz mówić rzeczy, które wpływają negatywnie na ofiarę. Oto przykładowe zdania i słowa, których może używać:

  • Krytykowanie i wyśmiewanie: "Zawsze robisz wszystko źle. Jesteś totalnie bezużyteczna."
  • Manipulacja emocjonalna: "Nigdy nie znajdziesz nikogo lepszego niż ja. Beze mnie jesteś nikim."
  • Zastraszanie emocjonalne: "Jeśli opowiesz komukolwiek o tym, co się dzieje w naszym związku, to zniszczę twoje życie. Nikt tobie nie uwierzy, a ja zadbam, abyś straciła pracę i przyjaciół."
  • Groźby:  "Jeśli mnie opuścisz, zrobię wszystko, żeby odebrać ci dzieci i nigdy więcej ich nie zobaczysz."
  • Odrzucenie: "Nie masz znaczenia. Nikt by cię nie chciał."
  • Przemoc finansowa:  "Jeśli wydasz choćby grosz bez mojej zgody, to wyrzucę cię na ulicę i będziesz bezdomna."
  • Podważanie zdolności rodzicielskich: "Nie jesteś w stanie opiekować się dziećmi bez mojej pomocy."
  • Zazdrość i podejrzliwość: "Wiem, że flirtujesz z innymi ludźmi za moimi plecami. Muszę cię pilnować."
  • Izolacja społeczna: "Twoja rodzina i przyjaciele nie chcą cię już widywać. Tylko ja cię jeszcze znoszę."
  • Manipulacja ofiarą: "To twoja wina, to ty mnie doprowadzasz do takiego stanu. Musisz coś w sobie zmienić."
  • Zminimalizowanie przemocy: "To nie jest przemoc. Po prostu jestem zazdrosny/o, bo ci zależy na naszym związku."
  • Wysuwanie gróźb samobójstwa: "Jeśli odejdziesz, to popełnię samobójstwo. Będziesz mnie miała na sumieniu."

Partner stosujący przemoc psychiczną, może posługiwać się różnymi taktykami, aby kontrolować i manipulować ofiarą. Takie toksyczne zachowania mogą prowadzić do poważnych zaburzeń psychicznych i emocjonalnych.