W tym artykule odpowiadamy na pytanie jak zalegalizować związek partnerski w Polsce. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, czym są związki partnerskie i dlaczego ich zalegalizowanie jest ważne dla społeczności LGBTQ+, przeczytaj artykuł.
Co to znaczy być w związku partnerskim?
Związek partnerski definiuje się jako relację międzyludzką między dwiema osobami różnej lub tej samej płci, które mieszkają razem i mają wspólne życie domowe, ale nie są małżeństwem. Związki partnerskie są często uznawane przez państwo lub lokalne władze, co wiąże się z przyznaniem pewnych praw i przywilejów dla partnerów. Chociaż związki partnerskie nie są formalnie małżeństwem, mają na celu zapewnienie parom pewnego stopnia zabezpieczenia prawnego i społecznego.
Czy i jak można zawrzeć związek partnerski w Polsce?
W Polsce nie można zawrzeć związku partnerskiego. Ta zasada dotyczy zarówno par homoseksualnych jak i heteroseksualnych. Choć różne partie polityczne i zgrupowanie sejmowe, wielokrotnie przedstawiały w sejmie projekty ustawy o związkach partnerskich, polski rząd nadal nie przewiduje żadnej formy instytucjonalizacji związków partnerskich. Według polskiego prawa, osoby będące w nieformalnych związkach takich jak konkubinat (czyli niebędące małżeństwem), są dla siebie obcymi osobami. W tym samych czasie małżeństwo w Polsce mogą zawrzeć jedynie osoby o różnej płci.
Związek partnerski w Polsce – przepisy i ustawa o związkach partnerskich
Rejestrowane związki partnerskie są legalne w wielu krajach Europy i Unii Europejskiej. Jednakże pomimo licznych projektów ustaw przedstawianych w sejmie, cały czas nie zostały zalegalizowane w Polsce. Według Rzecznika Praw Obywatelskich, brak możliwości legalizacji w Polsce związków jednopłciowych narusza art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, który zobowiązuje do zapewnienia wszystkim osobom ochrony prawa do życia prywatnego i rodzinnego. Brak możliwości zawarcia związku partnerskiego w Polsce, to dla wielu par LGBTQ+ spore ograniczenia. Pary będą w związku partnerskim, którego nie mogą zarejestrować nie mają wspólności majątkowej ani nie dziedziczą z mocy ustawy.
Co oznacza brak ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich w Polsce? To wiele ograniczeń dla par LGBTQ+, ale również pary różnej płci, które nie chcą wiązać się małżeństwem, mogą z tego tytułu spotkać się w wieloma niedogodnościami. Tylko partnerzy różnej płci mogą korzystać ze szczególnych uprawnień po zawarciu małżeństwa. Ze względu na brak przepisów dotyczących rejestrowanych związków partnerskich, partnerzy tej samej płci nie mają takich możliwości jak osoby, które zdecydowały się (lub po prostu mogły go zawrzeć) na zawarcie związku małżeńskiego.
Związki partnerskie – jakie mają prawa?
W krajach, w których obywatele mogą zawrzeć rejestrowane związki partnerskie, w większości przypadków mogą liczyć na takie same prawa i przywileje jak osoby decydujące się na małżeństwo. Prawa i przywileje związków partnerskich mogą się różnić w zależności od kraju i stanu prawnego.
Oto niektóre z praw, które są często przyznawane związkom partnerskim:
- Wspólne ubezpieczenie zdrowotne, na życie etc.,
- Możliwość dzielenia własności, np. nieruchomości, czy samochodów,
- W przypadku śmierci jednego z partnerów, drugi partner może być uprawniony do dziedziczenia majątku,
- W razie rozstania partnerzy mogą być zobowiązani do płacenia alimentów lub zapewnienia wsparcia finansowego drugiemu partnerowi,
- Prawo do odwiedzin w szpitalach,
- Prawo do decydowania o leczeniu, gdy drugi partner jest nieświadomy lub niezdolny do podjęcia decyzji,
- Prawo do dziedziczenia,
- Prawo do adopcji i wspólnej opieki nad dziećmi,
- Związki partnerskie umożliwiają partnerom zagranicznym legalne zamieszkanie w kraju swojego partnera.
Warto podkreślić, że prawa związków partnerskich mogą różnić się w różnych krajach i regionach. Niektóre kraje, tak jak Polska, nadal nie uznają związków partnerskich ani małżeństw jednopłciowych. Jednakże, w miarę postępujących zmian społecznych i prawnych, wiele krajów legalizuje związki partnerskie i daje im prawa podobne do małżeństw heteroseksualnych.
Zobacz także:
Kelvin Murray/Getty Images
Związki partnerskie w Europie
Związki partnerskie można zawrzeć w Europie w takich krajach jak: Dania, Szwecja, Islandia, Francja, Niemcy, Finlandia, Portugalia, Luksemburg, Wielka Brytania, Słowenia, Andora, Czechy, Szwajcaria, Węgry, Austria, Irlandia, Liechtenstein, Malta, Chorwacja, Cypr, Grecja, Estonia, Włochy, Monako oraz Czarnogóra.
Małżeństwa osób ten samej płci uznawane są w następujących europejskich krajach: Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Norwegia, Portugalia, Szwecja i Wielka Brytania.
Jak zalegalizować związek partnerski w Polsce zawarty w innym kraju?
Według prawa polskiego, osoby pozostające w nieformalnych związkach są dla siebie osobami obcymi. Polska jest jednym z krajów, w którym nie można zarejestrować i zalegalizować związku partnerskiego bez zawarcia związku małżeńskiego. Czy wkrótce się to zmieni? Bardzo możliwe.
W grudniu 2023 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu orzekł, że Polska naruszyła Europejską Konwencję Praw Człowieka, nie wywiązując się z „obowiązku zapewnienia skarżącym uznania i ochrony ich związków jednopłciowych”. Zapewnienie praw parom tej samej płci samo w sobie nie oznaczało osłabienia praw gwarantowanych innym osobom lub parom przeciwnej płci – czytamy dokładnie w wyroku.
W praktyce oznacza to, że Polska będzie musiała uznać związki par zawarte poza granicami kraju, a także rozpocząć proces legalizacji związków w Polsce.
Dla mnie jest to jeden z najbardziej historycznych momentów polskiego ruchu LGBT. Dzieje się historia – skomentowała wyrok w rozmowie z Gazetą Wyborczą Mirosława Makuchowska, dyrektorka Kampanii Przeciw Homofobii.
