Według badań przeprowadzonych przez instytucje zajmujące się zdrowiem psychicznym, około 30 proc. Polek i Polaków doświadczyło toksycznych związków. To alarmujące dane, które pokazują, jak powszechne są tego typu sytuacje. Na początku sprawdźmy, dlaczego tak wiele osób znajduje się w szponach destrukcyjnych relacji.

Dlaczego wpadamy w toksyczne związki?

Wchodzenie w toksyczne związki wynika z różnych powodów, ale najczęściej jest efektem bagażu emocjonalnego, który pozostał z nami z dzieciństwa. Osoby, które doświadczyły trudności w relacjach rodzinnych, często powtarzają te wzorce w dorosłym życiu, wybierając partnerów, którzy replikują ich wcześniejsze przeżycia. Pragnienie akceptacji, strach przed samotnością czy niskie poczucie własnej wartości mogą skłaniać do pozostawania w destrukcyjnych relacjach.

Czynniki z dzieciństwa

Wpływ dzieciństwa na wybory partnerskie jest złożony. Osoby wychowywane w rodzinach, gdzie panowała przemoc, nie było wsparcia emocjonalnego czy pojawiała się niestabilność, często odczuwają lęk i nieśmiałość w relacjach. Idą więc za tym, co jest im znane. Szybciej odnajdą się w toksycznym związku, który przypomina ten z dzieciństwa (np. z ojcem lub matką), niż w zdrowym, w którym nie wiedzą, czego się spodziewać i jak się zachować. Podświadomie wybierają to, co jest im znane i daje złudne poczucie kontroli.

Wpływ schematów poznawczych

Schematy poznawcze to struktury myślowe, które kształtują sposób, w jaki postrzegamy siebie, innych ludzi oraz świat. Negatywne schematy mogą znacząco wpływać na wybory partnerskie.

Przykładem schematu poznawczego, który pcha nas w szpony toksycznych związków jest schemat wadliwości. Jego częste uzupełnienie stanowi schemat podporządkowania się –największy wabik i swoiste zaproszenie do destrukcyjnej relacji.

Osoba ze schematem wadliwości ma poczucie. że jest niepełnowartościowa, zła, niechciana, gorsza, niesprawna w jakichś znaczących kwestiach lub że straciłaby miłość ważnych osób, gdyby zobaczyły, jaka jest naprawdę. Z poczuciem tym może się wiązać nadmierna wrażliwość na krytykę, odrzucenie lub obwinianie, a także wstyd z powodu wyobrażonych własnych wad. Wady te mogą być ukryte (np. egoizm, impulsywny gniew, nieakceptowanie własnego popędu seksualnego) lub jawne (np. nieatrakcyjny wygląd, niezręczność w sytuacjach społecznych).

Z kolei osoba ze schematem podporządkowania się nadmiernie poddaje się kontroli innych, ponieważ czuje się do tego zmuszona - robi to, aby uniknąć gniewu, zemsty czy porzucenia. Dwie główne formy podporządkowania się to:

  • podporządkowanie potrzeb - stłumienie własnych preferencji, decyzji i pragnień
  • podporządkowanie emocji - stłumienie emocji, szczególnie gniewu.

Z taką postawą zazwyczaj wiąże się przekonanie, że moje pragnienia, opinie i uczucia są nieuzasadnione lub nieważne dla innych. Pojawia się nadmierna uległość połączona z silnym poczuciem osaczenia. To z kolei prowadzi do nawarstwiania się poczucia gniewu, który uzewnętrznia się poprzez nieadekwatne zachowania bierno-agresywne: niekontrolowane wybuchy złości, objawy psychosomatyczne, emocjonalne wycofanie, acting out, czy nadużywanie substancji psychoaktywnych.

Zobacz także:

10 oznak, że znalazłaś miłość swojego życia

10 oznak, że znalazłaś już miłość swojego życia. To czują pary, które będą razem już na zawsze
zaborcza

Zaborcza miłość – na czym polega i czym się objawia w związku? Odpowiedz na 10 pytań i sprawdź, czy jesteś zaborcza/zaborczy

Osoba z takimi schematami może nieświadomie przyciągać do siebie toksycznych partnerów, którzy potwierdzają i pogłębiają jej przekonanie o braku wartości, wykorzystując jednocześnie jej tendencję do podporządkowania się. Może pozostawać w związku, który nie przynosi jej satysfakcji, bo wierzy, że nie zasługuje na lepszy.

W jaki sposób schematy poznawcze wpływają na toksyczne związki?

  • Przyciąganie toksycznych partnerów: Osoby z negatywnymi schematami poznawczymi mogą podświadomie przyciągać do siebie partnerów, którzy potwierdzają ich negatywne przekonania o sobie.
  • Tolerowanie toksycznych zachowań: Kiedy ktoś wierzy, że zasługuje na złe traktowanie, jest skłonny tolerować toksyczne zachowania partnera, uznając je za coś naturalnego.
  • Trudności w rozpoznawaniu zdrowych relacji: Osoby z negatywnymi schematami poznawczymi mogą mieć trudności w rozpoznawaniu zdrowych relacji, ponieważ ich wyobrażenia o sobie i innych są zniekształcone.

Przykład: Schemat wadliwości

Anna wychowała się w rodzinie, gdzie jej osiągnięcia zawsze były ignorowane, rozwinęła więc w sobie schemat wadliwości. W efekcie, w dorosłym życiu wybrała partnera, który potwierdzał jej przekonania o własnej bezwartościowości. Mężczyzna często ją krytykował, poniżał i kontrolował, zmuszając do podporządkowania się jego zasadom.

Dla Anny uświadomienie sobie tych schematów, może być kluczowym krokiem w procesie wyjścia z toksycznego związku. Praca nad pozytywnym przekształceniem przekonań o sobie, może pomóc jej wyzwolić się z destrukcyjnego kręgu. Warto jednak pamiętać, że to wymaga wsparcia terapeuty, który pomoże zidentyfikować i zmodyfikować negatywne myśli, co w przyszłości umożliwi Annie budowanie zdrowych relacji.

Uświadomienie to pierwszy krok

Najważniejszym etapem wychodzenia z toksycznego związku jest uświadomienie sobie... że się w nim przebywa. To trudny, ale kluczowy moment, który pozwala rozpocząć proces uzdrawiania. Rozpoznanie szkodliwych wzorców i akceptacja faktu, że relacja nie przynosi zdrowia emocjonalnego, otwiera drzwi do pozytywnych zmian.

10 cech toksycznego związku

  1. Brak zaufania: W toksycznym związku brakuje zaufania i poczucia bezpieczeństwa.
  2. Ciągłe krytykowanie: Partnerzy często wzajemnie krytykują się, co prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości.
  3. Manipulacja emocjonalna: Osoba toksyczna może manipulować uczuciami partnera, kontrolując go psychicznie.
  4. Agresja fizyczna lub werbalna: Przemoc jest jednym z najbardziej wyraźnych sygnałów toksycznego związku.
  5. Izolacja: Partner może izolować drugą osobę od przyjaciół i rodziny, co sprawia, że staje się bardziej podatna na manipulację.
  6. Brak wsparcia: W toksycznym związku brakuje wsparcia emocjonalnego, a partnerzy nie są dla siebie przyjaciółmi.
  7. Brak komunikacji: W związku, gdzie nie ma zdrowej komunikacji, problemy się kumulują i nie są rozwiązywane.
  8. Stałe poczucie napięcia i stresu: Toksyczne relacje generują stałe uczucie napięcia, co wpływa negatywnie na zdrowie psychiczne.
  9. Zależność finansowa: Sytuacja, gdzie jedna osoba kontroluje finanse, może prowadzić do uzależnienia drugiej strony.
  10. Brak równowagi w decyzjach: W toksycznym związku jedna osoba zazwyczaj dominuje, a druga musi dostosowywać się do jej oczekiwań.