„Miłość platoniczna jest to udawanie przed samym sobą, że rewolwer jest nienabity” – uważał William Somerset Maugham. I coś w tym jest. Miłość wolna od sfery zmysłów to uczucie, które ma uszlachetniać zakochanych, choć w rzeczywistości nierzadko bywa igraniem z ogniem. Miłość platoniczna to jeden z kilku (co najmniej) rodzajów miłości. Oto wszystko, co warto o niej wiedzieć.
Co to jest miłość platoniczna? Definicja
Pojęcie miłości platonicznej wywodzi się z czasów antycznych. Określenie nawiązuje do dzieł greckiego myśliciela Platona. Wątek miłości platonicznej wybrzmiewa szczególnie mocno w znanej platońskiej „Uczcie". Co ciekawe, pierwotne znaczenie tego terminu wcale nie ma wiele wspólnego z jego dzisiejszym rozumieniem. Według pierwowzoru myśli uczucie platoniczne oznaczało miłość ewoluującą – od cielesnej, wznoszącą się ku idei dobra, przywiązania, czystych uczuć i rozwoju duchowego. Miłość platoniczna miała być uczuciem, które uwzniośla obie strony i prowadzi ku poznaniu wyższych idei. Określenie to odnosiło się głównie do związków homoseksualnych, a konkretnie – relacji pomiędzy dwoma mężczyznami.
Z czasem pojęcie platonicznego uczucia zaczęło ewoluować, głównie pod wpływem chrześcijaństwa i właściwej mu ideologii, potępiającej związki i seksualne relacje jednopłciowe. Najpierw zaczęto używać go jako określenia relacji pomiędzy kobietą i mężczyzną, a następnie całkiem wymazano z niego wątek cielesności i seksu. Obecnie definicja miłości platonicznej odbiega od tej z czasów platońskich. Dziś oznacza wolne od seksu i wszelkich kwestii zmysłowych, mocno wyidealizowane uczucie. Miłość platoniczna, obecna w kulturze w dziś rozumianej formie od czasów renesansu, oznacza miłość lojalną, bezinteresowną, bez aspektu pożądania.
Miłość platoniczna a nieodwzajemniona
Miłość platoniczna, choć bez udziału cielesności, nie oznacza zawsze miłości nieodwzajemnionej. W swojej pierwotnej wersji była to miłość obustronna, wierna i wzniosła. Dziś bardzo często określenia miłość platoniczna używa się w sytuacji, gdy jedna osoba jest zakochana w drugiej, ale bez szans na stworzenie związku. Dotyczy to zwłaszcza zauroczeń w okresie dojrzewania. Miłość platoniczna bywa też przedstawiana jako drugi biegun względem miłości romantycznej.
Miłość nieodwzajemniona nie musi być też miłością platoniczną, której dzisiejsze rozumienie zakłada brak fizycznego pożądania. Platoniczna relacja jest więc czasami miłością jednostronną, a czasem pełnym spełnienia życiowego związkiem pomiędzy ludźmi. Platoniczna relacja to także tzw. białe małżeństwo. Bardzo często relacje takie tworzą osoby aseksualne – zakochane w sobie, troszczące się o siebie wzajemnie, jednak niepotrzebujące seksu.
Miłość platoniczna: przykłady w popkulturze i literaturze
Miłość platoniczna, już w bliższym współczesnemu rozumieniu, była częstym motywem kulturowym. Pojawiała się w literaturze renesansowej, między innymi w dziełach Francesco Petrarki („Sonety do Laury”) oraz Marsilio Ficino („Delia, przedmiot najwyższej cnoty”). Renesans bardzo mocno czerpał z platońskiej idei uczucia platonicznego, choć dostosował ją do chrześcijańskiego światopoglądu.
Ale motyw miłości platonicznej nie zniknął wraz z odejściem epoki renesansu. Pojawiał się u Byrona i Goethego. Wciąż czerpią z niego literatura oraz film. Miłość platoniczna jest najczęściej przedstawiana jako pierwsze, niewinne uczucie (często do idola, którego nastolatek czy nastolatka nigdy nie spotykają) lub jako bezinteresowna, bardzo głęboka przyjaźń. Wśród współczesnych pisarzy do odwołujących się do miłości platonicznej należą między innymi Tadeusz Boy-Żeleński oraz Adam Asnyk.
Zobacz także:
Miłość platoniczna w serialu i filmie
Jeśli chodzi o przykłady typowo popkulturowe, to postaci, które łączyła miłość platoniczna to m.in.
- Harry Potter i Hermiona Granger (saga „Harry Potter”): Harry i Hermiona to duet przyjaciół połączony wyjątkowo głęboką więzią, której fundamenty oparte są na wzajemnym szacunku, lojalności i wsparciu. Ich relacja jest wyjątkowa – pełna miłości, ale zupełnie nie tej romantycznej.
- Philippe i Driss („Nietykalni”): ten francuski film opowiada historię niezwykłej więzi wykraczającej poza przyjaźni pomiędzy dwoma mężczyznami. Ich relacja jest pełna wzajemnego wsparcia i zrozumienia, przypomina tę łączącą ojca i syna.
- Charlie Spring i Tao Xu („Heartstopper”): w serialu bohaterów odgrywanych przez Joe Locke'a i Williama Gao łączy silna więź wykraczająca poza przyjażń, jednak nie nawiązują oni relacji romantycznej.
- Carrie Bradshaw i Stanford Blatch („Seks w wielkim mieście”).
- Bridget i Tom („Dziennik Bridget Jones”) – te dwa przykłady to z kolei miłość platoniczna pomiędzy heteroseksualną kobietą a homoseksualnym mężczyzną, której w literaturze i popkulturze (a także prawdziwym życiu) nie brakuje.
Miłość platoniczna: cytaty
Miłość platoniczna znajduje też odzwierciedlenie w mniej lub bardziej znanych cytatach. Najstarsze z nich pochodzą jeszcze ze starożytności. Niektóre wychwalają związki platoniczne jako najwyższą formę miłości, inne sugerują, że za miłością platoniczną musi kryć się coś jeszcze. Poniżej znajdziecie cytaty o miłości platonicznej (znane i te nieco mniej).
- „Miłość platoniczna to najpiękniejsza z miłości, ponieważ jest czysta i niezwykle trwała” – Platon
- „Miłość platoniczna to miłość, która jest najwyższą formą przyjaźni” – Arystoteles
- „W miłości platonicznej nie chodzi o to, by posiadać drugą osobę, ale o to, by być dla niej wsparciem i przyjacielem” – Seneka
- „Miłość platoniczna jest jak kwiaty, które rosną na skałach – piękne, ale trudne do osiągnięcia” – Victor Hugo
- „Miłość zaczyna się wówczas, gdy niczego w zamian nie oczekujesz” – Antoine de Saint-Exupéry
- „Miłość platoniczna to miłość, która jest wolna od zazdrości i egoizmu” – Epikur
- „Miłość platoniczna jest jak muzyka, którą słyszymy, ale nie potrafimy jej dotknąć” – Arthur Schopenhauer
- „Miłość platoniczna to miłość, która jest wieczna, ponieważ nie opiera się na fizycznej atrakcyjności, ale na wzajemnym szacunku i przyjaźni” – John Milton
- „Miłość platoniczna jest to udawanie przed samym sobą, że rewolwer jest nienabity” – William Somerset Maugham
- „To przecież nic złego zakochać się w człowieku, którego się nie zna, prawda? G* prawda, to jest coś złego. Platonicznie to się mogą kochać żółwie, a nie ludzie” – Ewa Waluk, „Życzenie”
